Τα gaming reviews μας αλλάζουν…

Αγαπητοί αναγνώστες,

Εδώ και αρκετό καιρό, στροβιλίζουν στο μυαλό μας κάποιες σκέψεις γύρω από τον τρόπο λειτουργίας των review μας. Με την ευκαιρία της νέας χρονιάς, λοιπόν, νομίζουμε πως ήρθε η κατάλληλη στιγμή για ένα φρέσκο ξεκίνημα. Η κριτική ενός έργου είναι μια -πολύ- άχαρη υπόθεση μεν, βαρύνουσας σημασίας, δε. Η ηθική ευθύνη που επωμίζεται ο εκάστοτε συντάκτης να ερμηνεύσει ένα έργο και να οδηγηθεί σε κάποιου είδους “έγκυρου” πορίσματος για την αξία του, είναι τεράστια. Τόσο απέναντι στους δημιουργούς του, που έχουν δουλέψει σκληρά για το –όποιο- αποτέλεσμα, όσο και απέναντι σε εσάς, το κοινό, που θα επισκεφτείτε το site αναζητώντας μια προσεκτικά διαμορφωμένη άποψη. Με λίγα λόγια, θεωρούμε τα reviews μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τα αλλάζουμε. Η κυριότερη αιτία είναι η εξής: θα θέλαμε, από εδώ και πέρα, να “αξιολογούμε” με έναν τρόπο που μας εκφράζει περισσότερο σαν ομάδα και αντικατοπτρίζει πιο εύστοχα την οπτική μας πάνω στο μέσο των βιντεοπαιχνιδιών, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως πρέπει να αγνοήσουμε πλήρως πολυετείς «συνήθειες» και «εδραιωμένα μοντέλα» αυτής της πτυχής της βιομηχανίας, εντός και εκτός συνόρων.

Οπότε, από εδώ και στο εξής, τα κείμενα των review μας δεν θα συνοδεύονται από βαθμολογία.

Αυτό το νουμεράκι στο τέλος, δεν μας άρεσε ποτέ. Και θα σας εξηγήσουμε αμέσως γιατί. Πρώτα απ’ όλα, η ίδια η φιλοσοφία της ποσοτικής βαθμολόγησης είναι στη βάση της προβληματική, προκύπτοντας ιστορικά, κυρίως για να εξυπηρετήσει εμπορικούς σκοπούς. Ενώ αυτό δεν είναι κι απαραίτητα πάντοτε κακό, εξάλλου στην εποχή των ατελείωτων κυκλοφοριών σε όλα τα μέσα, ένα γρήγορο σύστημα για να ξεχωρίζουν οι -κατά γενική παραδοχή- πιο ποιοτικές προτάσεις, είναι ευπρόσδεκτο, η εκμετάλλευση του από την βιομηχανία και το βάρος που “κουβαλάει” ως εμπορικό εργαλείο προώθησης και γενικότερο “ζύγι” επιτυχίας, δημιουργεί αρκετά προβλήματα σε πολλαπλά επίπεδα. Πέραν αυτού όμως, εμείς διαφωνούμε με τη φιλοσοφία της βαθμολόγησης. Βρίσκουμε δηλαδή παράλογη, ως και αστεία, την απόπειρα να ιεραρχηθούν σε μια ποσοτική κλίμακα τόσο πολύπλευρες και «ρευστές» εμπειρίες όπως αυτές που είναι σε θέση να προσφέρουν τα βιντεοπαιχνίδια. Δεν μιλάμε για δημιουργήματα με ένα αυστηρώς προσδοκώμενο, “ξερό”, πρακτικό αποτέλεσμα. Δεν είναι μαχαίρια που ελέγχεις πόσο καλά κόβουν και “καθάρισες”. Δεν είναι σκούπες που κοιτάς πέντε τεχνικά χαρακτηριστικά (μάλλον πολλά είπα) στην πράξη και βγάζεις ασφαλές συμπέρασμα. Είναι πολυσύνθετα δημιουργήματα που μπορούν να προσεγγιστούν ποικιλοτρόπως και να “μιλήσουν” με χίλιους δυο διαφορετικούς τρόπους στον καθένα από εμάς.

Ο βαθμός (τι στο καλό! Τεστ είναι και διορθώνουμε;) στο τέλος λοιπόν, δεν μπορεί παρά να λειτουργεί με αφοριστικά απλοϊκό τρόπο, τραβώντας ταυτόχρονα τα “φώτα” πάνω του, ως μια –δήθεν- τελική και απόλυτη ετυμηγορία για την γενικότερη αξία ενός τίτλου. Τι σημαίνει ένα «8» και τι ένα «8.5»; Πρόκειται για την ενσάρκωση της αφηρημένης αίσθησης του συντάκτη για την γενικότερη ποιότητα του τίτλου σε έναν πολύ συγκεκριμένο αριθμό. Νομίζω αντιλαμβάνεστε την παραδοξότητα. Επιπλέον, εμείς δεν βλέπουμε τους εαυτούς μας ως “δικαστές”. Δεν μας ενδιαφέρει να ανακηρύσσουμε «πρωταθλητές»,  ούτε η αυστηρή κατηγοριοποίηση και κατάταξη, ούτε, φυσικά, να προσφέρουμε έναν οδηγό αγοράς. Δεν είναι η δουλειά μας να σας προτείνουμε που θα ξοδέψτε τα λεφτά σας. Η δική μας δουλειά, στα reviews, αρχίζει και τελειώνει στο περιεχόμενο του τίτλου, δηλαδή στον γενικότερο σχεδιασμό της εμπειρίας που προσφέρει. Τον οδηγό αγοράς, τον κάνει ο καθένας για τον εαυτό του, αφού συλλέξει τις πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν και τις αξιολογήσει σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια. Οι πηγές εξάλλου, στην εποχή που ζούμε είναι αστείρευτες, τα πάντα βρίσκονται ένα “κλικ” μακριά. Αυτό που εμείς ευελπιστούμε να προσφέρουμε σε κάθε μας κείμενο είναι μια τεκμηριωμένη προσωπική άποψη, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Δεν θα θέλαμε όμως να εκλάβετε τον όρο “προσωπική άποψη” ως έναν απόλυτο υποκειμενισμό. Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη παρανόηση που συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Η “προσωπική άποψη” που αποτυπώνεται στο review, οφείλει να διαμορφώνεται με αντικειμενικά κριτήρια αλλιώς δεν έχει αξία ως ένα κομμάτι κριτικής. Έχει ως μια προσωπική κατάθεση αλλά θα φτάσουμε σε αυτό παρακάτω. Τι είναι αυτά τα “αντικειμενικά κριτήρια”; Δεν είναι τόσο εύκολο να απαντήσουμε. Αρχικά, ο συντάκτης που αναλαμβάνει να αξιολογήσει έναν τίτλο σίγουρα καλείται να τον προσεγγίσει διαφορετικά απ’ ότι αν τον έπαιζε για δική του ευχαρίστηση. Θα “καταπιέσει” δηλαδή το προσωπικό του γούστο και θα στοχαστεί –πάντα με βάση την εμπειρία και τις γνώσεις του στον τομέα- πάνω σε αυτό που βιώνει με γνώμονα κάποια αντικειμενικά κριτήρια για την λειτουργικότητα του ευρύτερου σχεδιασμού του. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε, ένα “καλό” παιχνίδι, δεν σημαίνει ένα παιχνίδι που θα αρέσει σε όλους. Tώρα, από εκεί και πέρα, η αντικειμενικότητα στην τέχνη, είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Αντικειμενικό επιχείρημα είναι αυτό που στηρίζεται με απόλυτο τρόπο σε λογικούς συνειρμούς και είναι αδύνατον να καταρριφθεί. Αυτό δηλαδή που είμαστε αναγκασμένοι να αποδεχτούμε ως αλήθεια, χωρίς περιθώριο επιλογής. Και τώρα σκεφτείτε πόσα τέτοια επιχειρήματα μπορείτε να “στήσετε” για οποιοδήποτε παιχνίδι. Ξέρω, όχι και τόσα πολλά. Διότι, εκτός κι αν μιλάμε για καθαρά τεχνικά ζητήματα, τα υπόλοιπα έχουν να κάνουν συνήθως και με την πλευρά από την οποία τα βλέπει κανείς. Και κάπου εκεί αρχίζει να αχνοφαίνεται η υποκειμενικότητα. Εμείς λοιπόν δεν ελπίζουμε σε αντικειμενικά κείμενα με την απόλυτή τους μορφή, αυτό, αν κιόλας μπορεί να θεωρηθεί ανθρωπίνως εφικτό, θα ήταν απείρως πάνω από τις πνευματικές δυνάμεις μας, αλλά και φοβερά πληκτικό, μέσα στον ψυχρό ακαδημαϊσμό του, για όλους. Οπότε, όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς, αν τα πάντα έχουν να κάνουν με την πλευρά που τα βλέπει κανείς, τότε το παν είναι να εντοπίσεις ποια είναι η “σωστή” πλευρά. “Τι λέτε μωρέ, υπάρχει σωστή πλευρά σε αυτά τα πράγματα;”. Όχι απαραίτητα. Αλλά υπάρχει το ίδιο το έργο και οι προθέσεις του.

Αυτό που κάνει λοιπόν ένας εύστοχος κριτικός, κατά τη γνώμη μας, είναι πρώτα απ’ όλα να εντοπίζει τις προθέσεις του εκάστοτε έργου και από εκείνη την “πλευρά”,  μετά, το βάζει κάτω από το “μικροσκόπιό” του και επιχειρεί να το κρίνει. Σημαίνει πως αυτή είναι η μόνη έγκυρη πλευρά να το δει κανείς; Φυσικά και όχι. Κάθε δημιούργημα ανθρώπινης έκφρασης παίρνει μέσα στον καθένα μας μια δική του ανεξάρτητη ζωή, για την οποία οι όροι «σωστό» και «λάθος» από τη σκοπιά των προθέσεων του δημιουργού δεν έχουν και πολλή σημασία. Αυτός είναι ο απόλυτος υποκειμενισμός που λέγαμε προηγουμένως, με τον οποίο μπορεί ελεύθερα ο καθένας από εμάς να προσλάβει και να ερμηνεύσει τα ερεθίσματα του έργου, χωρίς να του καίγεται καρφί για το τι προσπαθεί να επιτύχει, ποια είναι η προσέγγισή του, τι λειτουργεί και τι όχι. Είναι δεδομένο πως απολαύσαμε πολλά “μέτρια” παιχνίδια ενώ, μας έχουν αφήσει αδιάφορους πολλά “καλά”. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση μπορεί να παραγάγει πολύ εύκολα μια άποψη που, δεν έχει ιδιαίτερη αξία για ένα τρίτο –δηλ. τον αναγνώστη-. Είναι η προσωπική κατάθεση που λέγαμε παραπάνω. Είναι μια προσωπική άποψη για προσωπική (ή έστω περιορισμένη για τους ομόγουστους)  κατανάλωση, εκτός, φυσικά, αν προέρχεται από μια μεγάλη προσωπικότητα. Πάντα θα μας ενδιαφέρει η άποψη ενός Kojima, ενός Miyamoto και πάει λέγοντας, ακόμα και είναι απόλυτα υποκειμενική. Οπότε, για εμάς, ένας μάλλον έγκυρος τρόπος να μιλήσουμε για μια, κάποια προσέγγιση στην αντικειμενικότητα είναι μέσω των προθέσεων του ίδιου του έργου. Αυτή είναι η πυξίδα μας. Ωστόσο, και αυτές, δεν πρέπει να ξεχνάμε, υπόκεινται στην αντίληψη του εκάστοτε συντάκτη τη δεδομένη στιγμή.

Οπότε και πάλι, την υποκειμενική θεώρηση δεν την γλιτώνουμε. Αν πάμε ακόμα παραπέρα λοιπόν, μπορούμε να πούμε πως εν τέλει, ελπίζουμε σε κάτι που θα ονομάζαμε “τίμια υποκειμενικότητα”. Δηλαδή, στο review, όποια μορφή (γραπτή ή βίντεο) κι αν έχει, να γίνεται ξεκάθαρη στον αναγνώστη η “πλευρά” από την οποία βλέπει και κρίνει τα πράγματα ο συντάκτης. Δεν ξέρουμε αν θα είναι η πιο “σωστή” ή εύστοχη άποψη, αλλά σίγουρα θα είναι κατανοητή, τεκμηριωμένη και τίμια προς εσάς. Και αυτό είναι, κατά την άποψή μας, το σημαντικότερο. Αυτά είναι λοιπόν τα “αντικειμενικά μας κριτήρια”. Η προσπάθειά μας να αντιληφθούμε τις προθέσεις του παιχνιδιού και να το κρίνουμε βάσει αυτών και όχι βάσει των δικών μας προσδοκιών, γούστων και προτιμήσεων. Θα σας δώσουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να κλείσουμε το συγκεκριμένο κομμάτι και να περάσουμε στο επόμενο. Τα Bayonetta. Η “υπερφορτωμένη” αισθητική τους και η γενικότερη υπερβολή στην προσωπικότητά τους, μπορεί να μην αρέσει προσωπικά σε κάποιους που προτιμάνε πιο μινιμαλιστικές προσεγγίσεις. Αλλά κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως αυτή ακριβώς η αισθητική προσέγγιση έγινε μελετημένα και στοχευμένα για να εξυπηρετήσει την εμπειρία που θέλει να προσφέρει και είναι απόλυτα λειτουργική. Νομίζω δεν χρειάζεται να αναλύσω διεξοδικά ποια θα ήταν η υποκειμενική άποψη και ποια η “αντικειμενική”. 

Η δεύτερη βασική αιτία αυτής της αλλαγής εντοπίζεται σε εσάς, το κοινό. Έχουμε καταλήξει πως ο βαθμός έχει ιδιαίτερα ζημιογόνες επιπτώσεις στην προσπάθεια να ευημερεύσει μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από το εκάστοτε παιχνίδι, στον χώρο των σχολίων. Εκτός της προσοχής που φαίνεται συχνά να “κλέβει” από το κείμενο, το περιεχόμενο του οποίου περνά –αδίκως- σε δεύτερη μοίρα, είναι πολύ συχνό φαινόμενο αυτή η ενοποιημένη αριθμητική κλίμακα να χρησιμοποιείται –φαινομενικά και τελείως λανθασμένα- για συγκρίσεις μεταξύ διαφορετικών τίτλων, που, και πάλι, σκοπό φαίνεται πως έχουν την ανακήρυξη νικητών και ηττημένων. Αυτή είναι μια προσέγγιση που μας βρίσκει εκ διαμέτρου αντίθετους και δεν θα θέλαμε με κανέναν άμεσο ή έμμεσο τρόπο να την συντηρούμε. Το ιδανικό -για εμάς θα- ήταν τα review να αποτελούν έναν χώρο καλοπροαίρετης συζήτησης για το ίδιο το παιχνίδι, το μέσο, τη βιομηχανία και τις προσωπικές εμπειρίες του καθενός. Θα θέλαμε να είναι ένα μέρος ζωντανό, υγιές και δημοκρατικό, στο οποίο το δικό μας κείμενο και οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό θα λειτουργούν ως έναυσμα για μια εποικοδομητική συζήτηση που μπορεί να ωφελήσει όλες τις πλευρές. Τόσο εμάς στα κείμενά μας, όσο και εσάς, με την πολυφωνία των απόψεων που εκφράζονται. Μην ξεχνάτε πως ο σκοπός του site δεν είναι να δημοσιεύουμε την “τρανή” και “ξακουστή” μας άποψη αλλά η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου portal ενημέρωσης και κάλυψης του μέσου. Τα σχόλια λοιπόν μπορούν να “συμπληρώσουν” ιδανικά το κείμενο και να ωφελήσουν τους πάντες, γι’ αυτό και η ευημερία της κοινότητας του Unboxholics.com αποτελεί για εμάς, πρώτη προτεραιότητα.

Το νέο σύστημα

Καταργούμε τις βαθμολογίες αλλά δεν σκοπεύουμε να αφήσουμε το κάθε κείμενο “γυμνό”. Στη θέση των βαθμολογιών, λοιπόν, θα έχουμε από εδώ και πέρα μια ποιοτική αξιολόγηση, με τη μορφή “σφραγίδων”, που δεν θα δίνουν τίποτα παραπάνω από μια γενική κατεύθυνση για το πού κινείται η άποψή μας. Για να μην μακρηγορούμε, ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση – επεξήγηση αυτών των σφραγίδων για να ξέρετε τι σημαίνουν όταν θα τις βλέπετε στο τέλος κάθε review.

Παιχνίδια που θα φέρουν αυτή τη στάμπα δεν κάνουν και πολλά πράγματα σωστά. Μας είναι λοιπόν πολύ δύσκολο να βρούμε κάποια αξία σε αυτά, ακόμα κι αν τα κοιτάξουμε υπό ένα πολύ συγκεκριμένο πρίσμα. Κοινώς, παιχνίδια που αποτυγχάνουν στους περισσότερους τομείς τους και δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν στους παίκτες τους.

Σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτουν οι τίτλοι που έχουν σίγουρα αδυναμίες και “θέματα”, ωστόσο, είναι σε θέση να προσφέρουν κάτι αξιόλογο είτε περιστασιακά, είτε με κάποιους συμβιβασμούς. Οπότε όταν θα βλέπετε αυτή τη στάμπα, θα πρέπει να λάβετε υπόψιν σας κάποιες παραμέτρους προτού ασχοληθείτε με τους τίτλους. Μπορεί να απευθύνονται σε ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό ή να απαιτούν να παραβλέψετε κάποιες χτυπητές αδυναμίες (τεχνικές ή σχεδιαστικές) για να τα ευχαριστηθείτε ή να είναι τρομερά άνισα στην ποιότητά τους.

Τα παιχνίδια με αυτήν την στάμπα πιστεύουμε πως αξίζουν τον χρόνο σας. Τόσο απλά. Είναι επιτυχημένα σε αυτό που προσπαθούν να προσφέρουν, έχουν δημιουργηθεί με προσοχή, ο σχεδιασμός τους είναι τουλάχιστον λειτουργικός και γενικότερα, η εμπειρία που προσφέρουν είναι “δουλεμένη” και ποιοτική. Μπορεί να μην φέρνουν επανάσταση ή να μην ταρακούνησαν όλο μας το “είναι”, αλλά, είναι καλά παιχνίδια με “κ” κεφαλαίο.  

Αυτή η κατηγορία, ούτε λίγο, ούτε πολύ, είναι μια προσθήκη που μας “επιβλήθηκε” από τη σύγχρονη πραγματικότητα της βιομηχανίας και είναι για τα παιχνίδια που επιφυλασσόμαστε να εκφράσουμε τελική γνώμη για τον “Α” ή “Β” λόγο. Μπορεί τη στιγμή που γράφουμε το κείμενο το παιχνίδι να ταλανίζεται από σοβαρότατα τεχνικά προβλήματα, να στερείται περιεχομένου ή να είναι τέτοια η φύση του που να είναι αδύνατο να βγει ασφαλές συμπέρασμα χωρίς μακροχρόνια ενασχόληση. Μπορεί επίσης, πολύ απλά, να χαρακτηρίζεται από ορισμένες πολύ αμφιλεγόμενες σχεδιαστικές αποφάσεις στις οποίες ο συντάκτης διστάζει να πάρει ξεκάθαρη θέση. Ό,τι και να συμβαίνει από τα παραπάνω (ή οτιδήποτε άλλο που δεν έχουμε προβλέψει), το κείμενο θα σας διαφωτίσει για τις αιτίες που μας οδήγησαν, την εκάστοτε φορά, σε αυτήν την στάμπα.   

Εδώ έχουμε κάτι το ξεχωριστό. Αυτή η στάμπα θα “σφραγίζει” μόνο τις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις τίτλων, στις οποίες η εμπειρία είναι τόσο ολοκληρωμένη που οποιαδήποτε αδυναμία φαντάζει σαν αμελητέο πταίσμα. Για τα παιχνίδια που πάνε το μέσο μερικά γενναία βήματα παραπέρα, γι’ αυτά που μας συγκινούν σε ένα βαθύτερο επίπεδο, γι’ αυτά που πιστεύουμε ότι θα συζητάμε για δεκαετίες. Γι’ αυτά που θέτουν νέα στάνταρ στις προσδοκίες μας. Χαρακτηρίζονται από σχεδιαστική μαεστρία, καθαρή έμπνευση και θάρρος.