Η αξία του Happy Ending

Οι ιστορίες ως καραμελωμένα μήλα
30 Μαΐου 2016 14:10
Η αξία του Happy Ending

Το θέμα του ευτυχισμένου τέλους σε μια ιστορία είναι κάτι που απασχολεί τον άνθρωπο αρκετά χρόνια. Θα μπορούσα να έχω γράψει αυτό το κείμενο για το Movies section του site, όμως πιστεύω πως έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν το αναγάγεις στα βιντεοπαιχνίδια. Η πραγματικότητα του μοντέρνου πολιτισμού είναι πως προτιμούμε να φοράμε παρωπίδες. Μου θυμίζει το καραμελωμένο μήλο που συναντάμε στους υπαίθριους πάγκους στα πανηγύρια. Προτιμούμε ένα καραμελωμένο ψέμα από μια αλήθεια. Έχουμε πείσει τους εαυτούς μας πως παίρνουμε όλες τις βιταμίνες τρώγοντας εκείνο το ‘μήλο’ ή προσφέροντάς το σε ένα παιδί. Η αλήθεια είναι πως όλο εκείνο το στρώμα ζάχαρης γύρω του κάνει περισσότερο κακό από τις λειψές βιταμίνες εκείνου του μαραμένου μήλου στο κέντρο, που έτσι κι αλλιώς θα δούμε τον πιτσιρικά να πετάει μόλις φτάσει σε αυτό. Όπως και στις ταινίες, έτσι και σχεδόν σε οποιοδήποτε μέσο ‘διασκέδασης’ αυτό που μένει στον θεατή είναι το αίσθημα ικανοποίησης. Ένα ψεύτικο αίσθημα ικανοποίησης που βρισκόταν τυλιγμένο τόση ώρα με ένα πέπλο αβεβαιότητας. Το ‘καλό τέλος’ είναι μια μάστιγα που έχει σκοπό να μας καθησυχάσει. Να μας χτυπήσει φιλικά στην πλάτη ψιθυρίζοντας μας στο αυτί ‘You’re the man!’.

Όπως και να το κάνεις είμαστε ανασφαλή όντα, όμως τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Το τέλος ενός ‘έργου’ μπορεί να έχει συνήθως δύο καταλήξεις. Η μία είναι το ‘χαρούμενο τέλος’ που όλοι κατανοούμε. Η άλλη είναι η τραγωδία. Αυτή παλαιότερα έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο. Ήταν εκεί για να μας διδάξει κάτι. Να μας κάνει να σκεφτούμε και να αναρωτηθούμε τα λάθη μας. Να μας δείξει το πόσο μικροί και αναλώσιμοι είμαστε για το σύμπαν, το πόσο μικρή είναι η ζωή, και μέσα από αυτήν να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς ποιο από τα δύο είδη ‘τέλους’ είναι σημαντικότερο για τον πολιτισμό μας.

Μπορούμε να συγκρίνουμε  τα βιντεοπαιχνίδια με τις ταινίες σε πάρα πολλά σημεία πλέον.  Έχουν αρχή, μέση και τέλος και θυμίζουν παιδικές ιστορίες ή παραμύθια. Τα παραμύθια είναι ένα ακόμη μέσο που έχει αλλοιωθεί στο πέρασμα των χρόνων. Αυτό, γιατί και εκείνα υπήρξαν διδακτικές ιστορίες με ζοφερά συνήθως κλεισίματα, που ο μοντέρνος άνθρωπος αποφάσισε να αλλάξει για ακόμα μια φορά. Η κοκκινοσκουφίτσα, η χιονάτη, το Χάνσελ και Γκρέτελ και άλλες λαϊκές ιστορίες δεν είχαν ευτυχές τέλος, άλλα κάτι που απεικόνιζε την πραγματικότητα και προσπαθούσε να διδάξει. Στην κοκκινοσκουφίτσα δεν υπήρχε ‘κυνηγός’. Ο λύκος την τρώει και το παραμύθι τελειώνει εκεί. Στην Χιονάτη η Βασίλισσα διατάσσει να της φέρουν το συκώτι και τα πνευμόνια της για να τα σερβίρει για βραδινό. Και ο καλός πρίγκιπας δεν την φιλάει, άλλα την αρπάζει για να την πάει στο κάστρο του να την βιάσει. Όπως και στην Ωραία κοιμωμένη ο πρίγκιπας και πάλι βιάζει το κοιμισμένο σώμα της ώσπου εκείνη μένει έγκυος και 9 μήνες μετά, ενώ ακόμα κοιμάται, γεννάει δύο παιδιά.

Τα παιδιά αρχίζουν να ρουφούν τα δάχτυλα της σπάζοντας την ‘κατάρα’ και έτσι εκείνη ξυπνά βιασμένη και με δύο παιδιά. Πως σας φαίνεται αυτό για τέλος; Πολύ σκληρό για τη σημερινή εποχή; Έχουμε μαλακώσει τόσο πολύ που δεν μπορούμε να δεχτούμε τέτοιες ιστορίες; Σίγουρα, το να προσπαθείς να εμφυσήσεις στον άνθρωπο πως είναι ‘πάνω από όλους και όλα’ και πως θα καταφέρει στο τέλος να ξεπεράσει οποιοδήποτε εμπόδιο και αντιξοότητα όπως κάνει το ‘Happy End’  δεν είναι άσχημο, όμως δεν παύει να μην αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Και αυτό παλαιότερα το συναντούσαμε στα έργα με τον ‘από μηχανής θεό’ (Ex machina), όμως ήταν τελείως διαφορετική η προσέγγιση.

Προσέξτε, δεν λέω τα πάντα να μεταμορφωθούν σε πηγές γνώσης, όμως κάποιες από τις ιστορίες, ίσως τουλάχιστον οι μισές να είχαν κάτι να αφήσουν στο θεατή. Είτε αυτό είναι βιντεοπαιχνίδι, είτε ταινία, είτε θεατρικό, οφείλει να μεταδώσει κάποια πράγματα. Κάποιες παρατηρήσεις. Δε λέω να μην υπάρχει διασκέδαση, άλλα πως η διασκέδαση έχει καταφέρει να κάνει την τραγωδία ή την πραγματικότητα να μοιάζει ‘ξένο σώμα’. Και είναι αξιοπερίεργο αν το σκεφτεί κανείς. Τείνουμε να εκλογικεύουμε τα πάντα. Π.χ τον τρόπο με τον οποίο πιάνεται από πεζούλια ο Nathan Drake στο Uncharted. Φτάνουμε να λέμε από μέσα μας ‘-Ε δεν γίνονται αυτά, θα του είχε βγει ο ώμος’. Και οι εταιρίες φαίνεται να το ασπάζονται αυτό. Προσπαθούν να κάνουν πιο ‘λογικές’ τις κινήσεις μέσα σε ένα παιχνίδι, να κλείσουν τις τρύπες που μπορεί να ανοίξει το μυαλό μας, ώστε να γίνει πιο ομαλή η μετάβαση από το υπερφυσικό στο μεταφυσικό ή σε κάποιο άλλο τέλος. Κάνουμε πιο ‘ανθρώπινους’ και σκοτεινούς τους υπερήρωες ώστε να γίνεται πιστευτό αυτό που βλέπουμε, ενώ στην πραγματικότητα είναι αστείο να βλέπεις κάτι τύπους ντυμένους σαν καρνάβαλους με μπέρτες και βρακιά πάνω από τα παντελόνια τους να προσπαθούν να μας πείσουν πως κάποια πράγματα γίνονται.

Στα βιντεοπαιχνίδια προσωπικά ορίζω ως ‘Happy ending’ τη νίκη ενάντια στον τελικό ‘κακό’ του παιχνιδιού. Όπως και στις περισσότερες ταινίες , συνήθως αυτό είναι το ζητούμενο, να φέρεις ισορροπία και δικαιοσύνη με αυτόν τον τρόπο (χωρίς βέβαια αυτό να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα και τις συνέπειες). Τα περισσότερα RPG’s έχουν γλυκανάλατους τίτλους τέλους, όπου συνήθως ένα αγόρι κι ένα κορίτσι χαζεύουν αγκαλιά το ηλιοβασίλεμα (εντάξει τα παραλέω) ή παρουσιάζονται ως σωτήρες του σύμπαντος. Και είναι αστείο που σε πολλά από τα παιχνίδια πρώτου ή τρίτου προσώπου αναγκάζεσαι να σκοτώσεις  και να κλέψεις ώστε να καταφέρεις να χαρακτηριστείς ‘ήρωας’ λίγο πριν τους τίτλους τέλους. Και από την άλλη, έχεις παιχνίδια όπως για παράδειγμα το ‘The Last of Us’ ή το ‘Mass Effect’ όπου τα πράγματα δεν είναι όλο βεγγαλικά και κομφετί. Παρατηρείς τις πραγματικές συνέπειες των πράξεων σου, ψυχολογικά δράματα και απώλειες που σε κάνουν να σκέφτεσαι λίγο διαφορετικά. Μπορεί τα παιχνίδια να είναι εκεί για να μας διασκεδάσουν, όμως δεν παύει να είναι ένα εξαιρετικό μέσο που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να περάσουμε και κάποια σωστά μηνύματα.

Είναι καλύτερο μέσο από τον κινηματογράφο όταν μας επιτρέπει να κάνουμε εμείς επιλογές και έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στη ψυχοσύνθεση κάποιου που γίνεται η ‘προέκταση’ του ήρωα της οθόνης. Στο GTA IV άλλα και στο GTA V στο τέλος σου ζητείται να κάνεις μια επιλογή. Και βλέπεις τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής μπροστά στα μάτια σου. Σε βάζει το παιχνίδι εκείνη τη στιγμή να σκεφτείς ολόκληρο το ίδιο το παιχνίδι. Όλες τις ώρες που ξόδεψες. Όλες τις προσωπικές σχέσεις που δημιούργησες. Σου μαθαίνει πως η ζωή είναι σκληρή. Αντίστοιχα ποιος θυμάται το τέλος του Halo 3 όπου μπορεί οι κακοί να νικήθηκαν όμως δεν υπήρχε ψυχή να πανηγυρίσει λόγω του πολέμου; Το τέλος του Shadow of the Colossus; Το τέλος του Red Dead Redemption; Του Metal Gear Solid 3; Υπάρχουν πραγματικά διαμάντια εκεί έξω τα οποία αξίζει να μας βάλουν σε σκέψεις. Όμως δεν παύει να αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό που επιβάλλεται να μεγαλώσει, για να «μεγαλώσουμε» κι εμείς μαζί του…