Βιβλία για βιντεοπαιχνίδια

Ανέκαθεν  μου άρεσε να διαβάζω για δημιουργίες εξίσου με το να τις βιώνω. Με απόλυτη εξαίρεση το φαγητό –ή τη “γαστρονομία” για όσους αρέσκονται σε πιο “επίσημο” λόγο- ευχαριστιέμαι να διαβάζω για κάθε λογής τεχνούργημα σχεδόν τόσο όσο να αλληλεπιδρώ άμεσα μαζί του. Είτε μιλάμε για κινηματογράφο, βιντεοπαιχνίδια, μουσική ή λογοτεχνία, τρελαινόμουν (και τρελαίνομαι)  για αναλύσεις, στοχασμούς,  ιστορικά στοιχεία, “απόψεις” και φυσικά πληροφορίες γύρω από  τις μικρές ή μεγάλες ανθρώπινες ιστορίες  που κρύβονται από πίσω. Αν αυτό σας φαίνεται αλλόκοτο, σε μένα φάνταζε από μικρή ηλικία ως το πιο φυσικό πράγμα. Όλα νομίζω πως ξεκίνησαν από την προσπάθειά μου ως παιδί, να επιμηκύνω σε διάρκεια και ένταση τα συναισθήματα που μου προκαλούσαν  τα “έργα” που αγαπούσα. Να μένω λίγο ακόμα “μέσα” τους και να τα εξερευνώ. Το γιατί αυτά μου προκαλούσαν τόσο έντονη αντίδραση, παραμένει μέχρι και σήμερα μια μυστηριώδης -και ως έναν βαθμό άλυτη- υπόθεση ακόμα και για μένα, ωστόσο αυτή η μαγική επήρεια που είχαν πάνω μου, δημιουργούσαν τη συνεχή ανάγκη να ασχολούμαι και να μαθαίνω γι’ αυτά.

Με τα χρόνια, κατάλαβα πως, εκτός όλων των άλλων, κατά κάποιον τρόπο προσπαθούσα να χτίσω ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσα να τοποθετήσω με έναν πιο αληθινό και “αυθεντικό” τρόπο αυτές τις εμπειρίες, με απώτερο σκοπό να τις κατανοήσω σε μεγαλύτερο βάθος, να τις βιώσω ακόμα πιο έντονα, να αντλήσω περισσότερα απ’ αυτές και εν τέλει να νιώσω ίσως μια “σπίθα” από την σοφία και την έμπνευση των μεγάλων τους δημιουργών. Κάπως έτσι, λοιπόν, ανέκαθεν μου άρεσε να διαβάζω για βιντεοπαιχνίδια. Και ανέκαθεν, δεν είχα τι να διαβάσω. Τα περιοδικά και τα εκτενή διαδικτυακά  άρθρα είναι καλά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να προσεγγίσουν το βάθος και την διεισδυτικότητα ενός καλού βιβλίου, με τον ίδιο τρόπο που μια ταινία μικρού μήκους δεν μπορεί να συγκριθεί σε εύρος και βάθος θεματολογίας με μια μεγάλου μήκους ταινία. Ως ένα μέσο που ωριμάζει στη σύγχρονη εποχή του αχανούς ίντερνετ, των μικρών, γρήγορων και επιφανειακών κειμένων και ενός κοινού που έχει συνηθίσει να το “κυνηγάνε” για να τραβήξουν λίγο από την περιορισμένη προσοχή του, τα βιντεοπαιχνίδια  υστερούν σε βιβλιογραφία. Από τη μία είναι λογικό, με την έννοια πως η πληροφορία οποιασδήποτε μορφής είναι τόσο εύκολα και γρήγορα προσβάσιμη που κάποια βιβλία καθίστανται αυτομάτως περιττά τη σήμερον ημέρα. Από την άλλη, το ελλιπές θεωρητικό υπόβαθρο είναι παραπάνω από εμφανές στο μέσο και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από το διαδίκτυο με τα παθιασμένα αλλά πολλές φορές “πολεμικά” forums και τα “επιφανειακά” social media. Ο χώρος για μια αντικειμενική και σοβαρή ανάλυση, απλά λάμπει δια της απουσίας του. Τα ποιοτικά βιβλία πάνω στη φόρμα και το περιεχόμενο του μέσου, τον κοινωνικό του αντίκτυπο ή τη φιλοσοφική του εξερεύνηση ως ένα σύγχρονο εκφραστικό εργαλείο,  βγαίνουν με το σταγονόμετρο.

Γι’ αυτό αποφάσισα να κάνω αυτό το άρθρο. Αρχικά για να σας παρουσιάσω με πολύ λίγα λόγια τα βιβλία που έχω διαβάσει εγώ και θεωρώ άξια του χρόνου σας  και, έπειτα, να προτείνετε και εσείς όποια δε βρίσκονται στη δική μου λιλιπούτεια βιβλιοθήκη, αλλά νομίζετε πως αξίζουν μια θέση σ’ αυτήν. Θεωρώ το δικό σας ρόλο σημαντικότερο διότι ο σκοπός δεν είναι να κάνω εγώ επίδειξη “βιβλιοφαγίας” αλλά να δημιουργήσουμε μαζί μια ολοκληρωμένη και πολύπλευρη βιβλιοθήκη - παρακαταθήκη για τον οποιοδήποτε ψάχνει να ενημερωθεί και να εισέλθει  βαθύτερα στον πολύπλοκο κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών. Οπότε, αν γνωρίζετε  κάποιο (ή κάποια) βιβλίο, παρακαλώ μοιραστείτε το στα σχόλια, μαζί με λίγα λόγια για το περιεχόμενο και το λόγο που σας άρεσε.

Ας περάσουμε τώρα στα δικά μου. Χώρισα τα βιβλία σε κατηγορίες ανάλογα με το περιεχόμενό τους, ενώ στα σχόλιά μου θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω πολύ συνοπτικά αυτά που μου “άφησαν”.  Ορισμένα από αυτά τα βιβλία τα έχω διαβάσει πριν αρκετά χρόνια, οπότε καταλαβαίνετε πως είναι δύσκολο να θυμάμαι λεπτομέρειες, ενώ δεν είναι καθόλου απίθανο, αν τα διάβαζα σήμερα, να είχα και διαφορετική άποψη για το περιεχόμενό τους. Οπότε μην δίνετε τεράστια βαρύτητα στα μικρά κειμενάκια και άμα πιστεύετε πως σας κινούν το ενδιαφέρον αυτά που γράφω, ερευνήστε το εκτενέστερα μόνοι σας. Προτού ξεκινήσω, να αναφέρω πως η ελληνική βιβλιογραφία είναι σχεδόν ανύπαρκτη στον τομέα. Τα ελληνικά βιβλία που έχουν πέσει στα χέρια μου είναι τα εξής δύο:  Πρώτο, το “Βιντεοπαιχνίδια: βιομηχανία και ανάπτυξη” (2009) του κ. Αναγνώστου που θίγει αρκετά επιδερμικά λίγο από την ιστορία, τη φύση του μέσου και τη σύγχρονη πραγματικότητα της βιομηχανίας. Κατά την άποψή μου, εκτός και αν δεν γνωρίζετε ικανοποιητικά αγγλικά για να διαβάσετε ξένη βιβλιογραφία, δε θα βρείτε κάτι εδώ που να μην καλύπτεται εκτενέστερα στα παρακάτω βιβλία του άρθρου. Δεύτερο, το “Παιδί και ηλεκτρονικό παιχνίδι” της κα. Χρήστου το οποίο είναι μια αρκετά σοβαρή προσπάθεια έρευνας πάνω στο θέμα αλλά νομίζω προδίδεται από έναν ψυχρό “ακαδημαϊσμό” που το κάνει δυσανάγνωστο και λίγο κουραστικό, ιδιαίτερα για έναν “άσχετο” με το αντικείμενο γονιό στον οποίο απευθύνεται. Προσωπικά δεν θα σας πρότεινα κανένα από τα δύο, εκτός όπως προείπα, αν έχετε θέμα με τα αγγλικά σας.

Ιστορικά

The Ultimate history of Video Games (2001) του Steven L. Kent 

Το συγκεκριμένο βιβλίο μου έχει μείνει για την εκτενή κάλυψη και γλαφυρή περιγραφή της περιόδου της Atari. Φτάνει μεν μέχρι την εισαγωγή του Xbox και της έκτης γενιάς κονσολών αλλά τα δυνατά του σημεία εντοπίζονται κατά τη γνώμη μου στην εξιστόρηση των δεκαετιών του 70 και του 80.  Γεμάτο ενδιαφέρουσες ιστορίες και γραμμένο με έναν βατό και διασκεδαστικό τρόπο, θα το πρότεινα ακόμα και σε κάποιον άσχετο με τα βιντεοπαιχνίδια.

Replay: The History of Video Games (2010) του Tristan Donovan

Αν το βιβλίο του Kent επικεντρώνεται κυρίως στην βιομηχανία του gaming και την ανάπτυξη του hardware, ο Donovan ερευνά περισσότερο την ιστορία των ίδιων των βιντεοπαιχνιδιών και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο (όχι μόνο σε Αμερική και Ιαπωνία). Αν αναζητάτε τις ρίζες των ειδών , αυτό είναι το βιβλίο για εσάς. Επιπλέον είναι πιο σύγχρονο από το από πάνω φτάνοντας μέχρι και το GTA IV. Θεωρώ πως τα δύο βιβλία αλληλοσυμπληρώνονται άψογα.

Game Over - How Nintendo Zapped an American Industry, Captured your Dollars and enslaved your Children (1993) του David Sheff

Η βίβλος για κάθε φαν της Nintendo που ενδιαφέρεται για την ιστορία της. Δεν πρόκειται να βρείτε πιο αναλυτικό, διασκεδαστικό και  αποκαλυπτικό βιβλίο για τον τρόπο που λειτουργούσε η ιαπωνική εταιρεία τις εποχές πριν και κατά τη διάρκεια της παντοδυναμίας της, από τα μέσα της δεκαετίας του 80, μέχρι τις αρχές του 90. Δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου. Highlights, η ιστορία πίσω από την εξασφάλιση του Tetris για το Game Boy και κάθε πρόταση που έχει μέσα τις λέξεις “Hiroshi Yamauchi”.

Game Design

The Art of Game Design (2008) του Jesse Schell

Το βιβλίο που με βοήθησε περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο να κατανοήσω λίγο περισσότερο τα βιντεοπαιχνίδια σε πρακτικό επίπεδο. Από την περίπλοκη τέχνη της δημιουργίας τους, μέχρι την αξιολόγηση του gameplay βάσει μηχανισμών. Γεμάτο παραδείγματα και με ξεκάθαρη και συμαζεμένη δομή, είναι ιδανικό για οποιονδήποτε θέλει να ασχοληθεί με το Game Design. Το συμβουλεύομαι και ξαναδιαβάζω κομμάτια του πάρα πολύ συχνά.

Writing For Video Games (2006) του Steve Ince

 Ο σεναριογράφος τίτλων όπως το Beneath a Steel Sky και Broken Sword, επιχειρεί ένα σύντομο αλλά περιεκτικό εγχειρίδιο για τις προκλήσεις της γραφής για video games. Ομολογώ πως αυτά που αναφέρει ως “συμβουλές” μου φάνηκαν αρκετά προφανή, ωστόσο το ότι το βιβλίο προέρχεται από κάποιον εκ των έσω της βιομηχανίας, το κάνει αρκετά ενδιαφέρον από μόνο του. Ενώ, αποτυπώνει ξεκάθαρα τη νοοτροπία της βιομηχανίας (μέχρι το 2006) απέναντι στο σενάριο και τους σεναριογράφους.

A Theory of Fun  for game design (2005) του Raph Koster

Το βιβλίο του Koster το κατατάσσω στο  “Game Design”, ωστόσο είναι σαφώς πιο προσανατολισμένο σε μια θεωρητική θεώρηση του μέσου. Και τα καταφέρνει θεσπέσια. Με πολλά σκίτσα να συνοδεύουν το κείμενο και χωρίς τον “ξύλινο” ακαδημαϊκό λόγο, αναμετράται με δύσκολες έννοιες όπως είναι η “διασκέδαση” και τον ίδιο τον ορισμό του “παιχνιδιού” με μεγάλη επιτυχία. Ξαναδιαβάζοντας το λίγο για το άρθρο, μου έκανε εντύπωση το πόσο εύστοχο και περιεκτικό παραμένει μέχρι σήμερα.

Στοχασμοί/ Δοκίμια / Ανάλυση

Trigger Happy - Videogames and the Entertainment Revolution (2000) του Steven Poole

Το πρώτο σοβαρό βιβλίο που διάβασα ποτέ και μου άλλαξε μια για πάντα τον τρόπο που βλέπω τα βιντεοπαιχνίδια. Μην τρομάζετε από την “παλαιότητά” του, ο Poole (επί χρόνια αρθρογράφος στο EDGE) είναι τόσο εύστοχος  και τόσο διαυγής στον τρόπο που αναλύει και εκφράζεται που κατά την άποψή μου, έβαλε  τις  πρώτες θεωρητικές βάσεις ενός ολόκληρου μέσου. Αν υπάρχει ένα βιβλίο που θεωρώ αναγκαίο να έχει διαβάσει οποιοσδήποτε ασχολείται με τα βιντεοπαιχνίδια, είναι αυτό.

Extra Lives - Why Video Games Matter (2010) του Tom Bissell

Το ωραίο με το βιβλίο του Bissell είναι πως εξετάζει συγκεκριμένους τίτλους για να μιλήσει για το μέσο, χωρίς να κουράζει με φλύαρες και “πιεσμένες” φιλοσοφικές θεωρίες. Δηλαδή πηγαίνει από το ειδικό στο γενικό με τεράστια ευκολία και άνεση. Mass Effect, Braid, Grand Theft Auto, Fallout 3 είναι μερικοί μόνο από τους τίτλους που περνάνε από την αποκαλυπτική του ματιά ξεδιπλώνοντας τις αρετές και τα προβλήματα ενός ολόκληρου μέσου. Φυσικά, τον βοηθάνε πολύ και οι λογοτεχνικές του ρίζες. Η μικρή ανάλυσή του για το Resident Evil παραμένει από τα ωραιότερα πράγματα που έχω διαβάσει στον χώρο.

What Video Games have to Teach Us About Learning and Literacy (2003) του James Paul Gee

Το συγκεκριμένο είναι λίγο πιο ειδικής θεματολογίας μιας και συνδέει τα βιντεοπαιχνίδια με την μάθηση. Στην ουσία, μας λέει ο συγγραφέας ένα καλό βιντεοπαιχνίδι είναι πάνω απ’ όλα ένας καλός δάσκαλος μιας και μαθαίνει συνεχώς νέα πράγματα στον παίκτη χωρίς ο ίδιος να το αντιλαμβάνεται άμεσα ως διδασκαλία και στην συνέχεια χαρίζει ένα ασφαλές περιβάλλον για να πειραματιστεί με συνέπεια. Το βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον λόγω επαγγέλματος (είμαι δάσκαλος), καλογραμμένο και ιδιαίτερα έξυπνο στην προσέγγισή του.

Fun INC. - Why Games are the 21^st Century’s Most Serious Business (2010) του Tom Chatfield

Το Fun INC. είναι ένα βιβλίο για την κοινωνική και οικονομική θέση των βιντεοπαιχνιδιών στον σύγχρονο κόσμο. Ένα βιβλίο – επιχείρημα για την αξία τους ως μέσο αλλά και μια προσπάθεια να εξερευνηθούν κάποια καλά στερεωμένα στερεότυπα γύρω από την εικόνα τους. Απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό νομίζω, ωστόσο εγώ το κατάευχαριστήθηκα.

The Art of Failure - An Essay on the Pain of Playing Video Games (2013) του Jesper Juul

Ο Juul ανατρέπει την στερεοτυπική και απλοϊκή ιδέα πως παίζουμε βιντεοπαιχνίδια για την “διασκέδαση” και επιχειρηματολογεί πως η αποτυχία είναι η κυρίαρχη κατάσταση των εμπειριών που βιώνουμε ως παίκτες. Ενά εκπληκτικό δοκίμιο πάνω στην γοητεία της “αρνητική τέχνης” (η τέχνη που μας δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα όπως π.χ. μια τραγωδία) στους ανθρώπους και τις τρομορές δυνατότητες των βιντεοπαιχνιδιών να μας κάνουν να βιώνουμε τις “ήττες” μας με βαρυσήμαντο τρόπο. 

Death by Video Game: Tales of obsession from the virtual frontline (2015) του Simon Parkin

Το τελευταίο βιβλίο που διάβασα είναι και ένα από τα καλύτερα. Αφορμώμενος από τις ιστορίες θανάτων μέσα στα internet cafes της Taiwan, ο Parkin εξετάζει τους παράγοντες που μας κάνουν να περνάμε τόσες ώρες στους εικονικούς κόσμους των βιντεοπαιχνιδιών. Με απίθανες σύγχρονες ιστορίες εμμονής και με μια “πεντακάθαρη πένα” δεν διστάζει να θίξει αμφιλεγόμενα θέματα και να τα αναλύσει με ειλικρίνεια. Το κεφάλαιο για τη βία στα βιντεοπαιχνίδια πρέπει να διαβαστεί από όλους.

Αυτή ήταν η δική μου συνεισφορά στη βιβλιοθήκη μας, τώρα περιμένω τις δικές σας προτάσεις. 

Βιβλιογραφία

Steven L. Kent (2001), The Ultimate history of Video Games εκδ. Three Rivers Press
David Sheff (1993) Game Over How Nintendo Zapped an American Industry, Captured your Dollars and enslaved your Children εκδ. Random House
Jesse Schell (2008) The Art of Game Design εκδ. Morgan Kaufmann
Steve Ince (2006) Writing For Video Games εκδ: A&C Black
Raph Koster (2005) A Theory of Fun for game design εκδ. Paraglyph Press
Steven Poole (2000) Trigger Happy Videogames and the Entertainment Revolution εκδ.
Arcade Publishing
Tom Bissell (2010) Extra Lives Why Video Games Matter εκδ. Pantheon
James Paul Gee (2003) What Video Games have to Teach Us About Learning and Literacy εκδ. Palgrave Mcmillan
Tom Chatfield (2010) Fun INC. Why Games are the 21st Century’s Most Serious Business εκδ. Virgin Books
Jesper Juul (2013) The Art of Failure An Essay on the Pain of Playing Video Games εκδ. The MIT Press
Simon Parkin (2015) Death by Video Game: Tales of obsession from the virtual frontline εκδ. Serpent’s Tail
Ιωάννα Χρήστου (2007) Παιδί & Ηλεκτρονικό Παιχνίδι εκδ. Ταξιδευτής
Κώστας Αναγνώστου (2009) Βιντεοπαιχνίδια: Βιομηχανία και ανάπτυξη εκδ. Κλειδάριθμος