Τα soundtracks που μας στοίχειωσαν!

Δε χρειάζεται να πω πολλά. Ο Steven Spielberg τα έχει ήδη πει όλα, αναφερόμενος στον John Williams και τη μουσική του: “Without John Williams, bikes don’t really fly, nor do brooms in Quidditch matches, nor do men in red capes. There is no Force, dinosaurs do not walk the Earth, we do not wonder, we do not weep, we do not believe. Στα ελληνικά: «Χωρίς τον John Williams, ποδήλατα δεν πετάνε, ούτε σκούπες στα ματς του Quidditch, ούτε άνθρωποι με κόκκινες μπέρτες. Δεν υπάρχει Δύναμη, δεινόσαυροι δεν περπατούν στη γη, δεν θαυμάζουμε, δεν κλαίμε, δεν πιστεύουμε». Η σημασία της μουσικής για τον κινηματογράφο είναι νομίζω προφανής ακόμα και στον πιο αμύητο θεατή της 7ης τέχνης. Χωρίς τις νότες να «ξεκλειδώνουν» τα συναισθήματά μας, πολλές διάσημες σκηνές του σινεμά δεν θα είχαν τον ίδιο αντίκτυπο πάνω μας. Η μουσική δεν συνοδεύει απλά την εικόνα, την συμπληρώνει, ξεδιαλύνει τη συναισθηματική υπόσταση της στιγμής, υπαγορεύει στον θεατή πως πρέπει να νιώσει.

Είναι απόλυτα λογικό, λοιπόν, πως απ’ όλα τα κινηματογραφικά είδη, κανένα να μην είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μουσική του επένδυση, όσο το θρίλερ. Είτε μιλάμε για καθαρή ταινία τρόμου, είτε για ταινία με αγωνία και σασπένς, η μουσική και ο ήχος είναι παντοδύναμα εργαλεία στα χέρια των δημιουργών για να μας επηρεάσουν όπως αυτοί το θέλουν: να μας αγχώσουν, να μας “ξεβολέψουν”, να μας “βασανίσουν”, να μας τρομάξουν. Παρακάτω, μπήκαμε -για εσάς και μόνο για εσάς, να τα εκτιμάτε αυτά- στην επώδυνη διαδικασία να θυμηθούμε μερικές από τις περιπτώσεις που οι συνθέσεις μας “σημάδεψαν” όχι μόνο εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή αλλά για όλη την υπόλοιπη ζωή μας. Οι νότες που θα ακούσετε σε αυτό το άρθρο, μας λούζουν και θα μας λούζουν πάντα με κρύο ιδρώτα. Βάλτε ακουστικά, αγκαλιάστε το αρκουδάκι σας σφιχτά και καλή σας τύχη.

Διευκρίνιση 1: Όλες οι επιλογές έγιναν από κοινού με τον Σάκη Καρπά. Έπειτα, απλά μοιράσαμε τα κειμενάκια που θα έγραφε ο καθένας.

Διευκρίνιση 2: Η μουσική που παραθέτουμε είναι απλά ενδεικτική και έγινε κυρίως με το σκεπτικό της παραπομπής στο YouTube για να συνεχίστε από εκεί και πέρα μόνοι σας. Θα σας προτείναμε λοιπόν να ανακαλύψετε ολόκληρα τα scores για μια πραγματικά ολοκληρωμένη εικόνα.

Επιλογές Γιώργου Πρίτσκα

Psycho (1960) του Bernard Herrmann

Με ένα περιορισμένο budget στη διάθεσή του, ο Herrmann επιλέγει μια ορχήστρα αποτελούμενη αποκλειστικά από έγχορδα και επικεντρώνεται με μινιμαλιστική ακρίβεια στην ουσία της ταινίας του Χίτσκοκ: την παράνοια, την αρρωστημένη φρίκη αλλά και την διακριτική θλίψη του μανιακού Norman Bates. Οι διάσημες “τσιρίδες” των βιολιών στη σκηνή του μπάνιου άλλαξαν μια για πάντα το σινεμά αλλά και τη δική μας σχέση με τις κουρτίνες του μπάνιου. Παρόλα αυτά, θα σας συμβούλευα εκτός από το αριστουργηματικό του theme και τη μουσική του φόνου, να ακούσετε προσεκτικά και το υπόλοιπο score που κρύβει μια αναπάντεχη ευαισθησία μέσα στις αντιθέσεις του.

Angel Heart (1987) του Trevor Jones

Το noir thriller του Alan Parker δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς το σκοτεινό jazz score του Trevor Jones. Η σήψη, η μελαγχολία και αυτή η άβολη αίσθηση της ματαίωσης, της “ήττας” που βρίσκεται διάχυτη από την αρχή μέχρι το τέλος, βρίσκουν τη “φωνή” τους στο σαξόφωνο του Courtney Pine και τις ατμοσφαιρικές συνθέσεις του Jones. Κάθε φορά που το ακούω, μου έρχεται στο μυαλό η “σπασμένη” φιγούρα του Mickey Rourke μπροστά στον επιβλητικό De Niro και η αναπόφευκτη κυριαρχία του δεύτερου στον πρώτο. Σου καίει την ψυχή.

The Omen (1976) του Jerry Goldsmith

Το βραβευμένο με όσκαρ score του Jerry Goldsmith παραμένει μέχρι σήμερα τόσο επιβλητικό όσο και τότε. Η χρήση της χορωδίας με λατινικούς ψαλμούς στο πασίγνωστο theme του, προκαλεί ένα μίγμα τρόμου και θρησκευτικού δέους που θα επηρέαζε ακόμα και τον πιο φανατικό…άθεο.

The Thing (1982) του Ennio Morriconne

Η συνεχής αίσθηση απειλής, η αβεβαιότητα, το άγχος, η “lovecraft-ιανή” φρίκη και η μανιασμένη φύση αποτυπώνονται με ιδιοφυή τρόπο στις παρτιτούρες του Morricone που επιδεικνύει μια “βασανιστική” εγκράτεια, συνεισφέροντας με απίθανο τρόπο στο χτίσιμο της ασφυκτικής ατμόσφαιρας της ταινίας. Όλο το score είναι ένα αριστούργημα υποβόσκουσας έντασης, με προσωπικά αγαπημένα το “Bestiality” (που χρησιμοποίησε πολύ εύστοχα και ο Tarantino στο Hateful 8) και το ιδιοφυές “Contamination”. Διασκεδαστική πληροφορία: το score ήταν υποψήφιο για χρυσό βατόμουρο εκείνη τη χρονιά. Κούνια που τους κούναγε…

Bram Stoker’s Dracula (1992) του Wojciech Kilar

Το cult αριστούργημα του Coppola άγγιξε όσο κανένα άλλο το πνεύμα του κλασικού μυθιστορήματος του Bram Stoker και αυτό οφείλεται και στη συγκλονιστική μουσική του πολωνού συνθέτη. Γοτθικός τρόμος και ρομαντισμός εναλλάσσονται με εκπληκτική άνεση εμπλουτίζοντας συναισθηματικά αυτή τη καταραμένη ιστορία αγάπης και στοιχειώνοντας ταυτόχρονα τους παιδικούς μου εφιάλτες. Ακόμα και σήμερα όταν ακούω το theme, με πιάνει ταχυπαλμία. Ευτυχώς υπάρχει και το “σπαρακτικό” “Love Remembered” που επουλώνει οποιαδήποτε πληγή.

Suspiria (1977) των Goblin

Μεταξύ των πολλών soundtracks που “υπέγραψε” το ιταλικό συγκρότημα τις δεκαετίες 70 και 80 όταν και “άνθισε” το είδος των horror b-movies στη γειτονική χώρα, η δουλειά τους στο Suspiria παραμένει αξεπέραστη. Δυσκολεύομαι πολύ να το βάλω σε λέξεις αλλά έχει κάτι το αδιευκρίνιστα διεστραμμένο από την αρχή μέχρι το τέλος, τόσο στη σύνθεση όσο και στην αλλόκοτη και πειραματική του ενορχήστρωση που το κάνει πολύ ιδιαίτερο. Από τη πρώτη στιγμή που το ακούς, νιώθεις πως κάτι δεν πάει καλά. Ένα πραγματικό cult αριστούργημα του είδους.

Halloween (1978) του John Carpenter

Ένας από τους πιθανούς λόγους που ο Carpenter θα μπορούσε να θεωρηθεί ο κορυφαίος σκηνοθέτης του είδους είναι ότι έκανε σχεδόν τα πάντα μόνος του. Λίγοι μπορούν να υπερηφανεύονται πως ορισμένες ταινίες είναι τόσο ολοκληρωτικά “δικές τους” όσο ο Carpenter. Πολλές φορές από ανάγκη βέβαια. Στο πλαίσιο ενός πολύ περιορισμένου budget αναγκαζόταν εκτός από το να γράφει και να σκηνοθετεί, να συνθέτει και τη μουσική. Ευτυχώς όμως είχε το ταλέντο και την ευφυία να ανταπεξέλθει και σ΄ αυτό, παρόλο που δεν ήξερε καν να διαβάζει νότες. Το μεγαλύτερό του ατού ως συνθέτης βρίσκεται στην απλότητά του. Απολαύστε το πιο “εύκολο” και αποτελεσματικό theme αυτής της λίστας. Το συνέθεσε σε τρεις μέρες.

A Nightmare on Elm Street (1984) του Charles Bernstein

Μπορεί ο συνθέτης να μην έγινε ποτέ το μεγάλο όνομα, ωστόσο η δουλειά του στην ταινία του Wes Craven του έχει χαρίσει –και δικαίως- μια θέση στην ιστορία του είδους. Τα synths και η σκοτεινή industrial υφή δίνουν στη μουσική του Bernstein μια διεστραμμένη παραλλαγή του ήχου των 80s που την κάνει εξαιρετικά “άβολη” και “ενοχλητική” στο άκουσμα. Ονειρική (ή εφιαλτική καλύτερα), παραμορφωμένη, αλλόκοτη. Σαν την ταινία. Γ.Π.

Επιλογές Σάκη Καρπά

The Exorcist (1973) του Mike Oldfield

Ίσως το τραγούδι της λίστας το οποίο δεν έχει ίχνος ανατριχιαστικού στοιχείου, αλλά το ακούς και σε πιάνει ρίγος. Περισσότερο μελαγχολικές είναι οι νότες του Oldfield στο soundtrack του θρυλικού The Exorcist, παρά οτιδήποτε άλλο. Η ταινία έχει αφήσει τη δική της ιστορία στον κινηματογράφο, αλλά ιστορία έχει αφήσει και η μουσική της και δει το main theme υπό τον τίτλο «Tubular Bells». Ακόμη θυμάμαι την Σεμίνα Διγενή να το χρησιμοποιεί στα ρεπορτάζ των εκπομπών της, τότε στην αρχή της δεκαετίας του 90, που φόνοι σατανιστών ήταν…στη μόδα. Fun fact: το τραγούδι «Παραμυθάκι μου» του Καλατζή, που ακούγεται από το ραδιόφωνο της Ελληνίδας μάνας του εξορκιστή, με έκανε να ξεκινήσω να παίζω μπουζούκι σε ηλικία 9 ετών.

Jaws (1975) του John Williams

Τα είπε στην εισαγωγή και ο Γιώργος. Ο Williams είναι θησαυρός και ένας εκ των χτιστών των σπουδαιότερων θεμελιών του κινηματογράφου. Δείτε για παράδειγμα το main theme του Jaws («Τα Σαγόνια Του Καρχαρία» ελληνιστί). Καθιέρωσε ή δεν καθιέρωσε ένα ολόκληρο είδος ταινιών τρόμου; Και άντε, κάποιοι θα πουν δεν το έκανε. Για πείτε μου όμως, καθιέρωσε ή όχι το φόβο της επίθεσης ενός καρχαρία. Δε ξέρω για εσάς, αλλά και σε μπανιέρα να μπω, αυτό το «τα τα τα τα τα ντα» του main theme, το ακούω και ψάχνω για πτερύγιο…

Mulholland Drive (2001) του Angelo Badalamenti

Για να αναλύσεις το αστείρευτο ταλέντο του Badalamenti χρειάζεσαι ολόκληρα κείμενα, οπότε δε θα επεκταθώ. Προσωπικά τον θεωρώ ως έναν από τους μεγαλύτερους συνθέτες των ημερών μας. Στο Mulholland Drive, ο δικός του σκοταδισμός, ήρθε και έδεσε τέλεια με τη φρίκη και τη «ψυχεδέλεια» του David Lynch και το αποτέλεσμα ήταν μία αριστουργηματική ταινία, στο σύνολό της. Αυτό όμως που θα μου μείνει αξέχαστο είναι το πόσο πολύ με τρόμαξαν ορισμένες σκηνές, κάτι για το οποίο ο Badalamenti έχει μεγάλη ευθύνη. Σπουδαίο soundtrack, σπουδαία ταινία, σπουδαίοι δημιουργοί (“Great people” που λέει και ο επερχόμενος πλανητάρχης).

The Shinning (1980) της Wendy Carlos

Η Wendy Carlos έχει γράψει μουσική για δύο διαμάντια του Stanley Kubrick: το The Clockwork Orange και το The Shinning. Και στις δύο ταινίες χρησιμοποιεί το μαγικό της συνθεσάιζερ, που σχεδόν προσημειώνει τον βαρύ ήχο του κόντρα μπάσο, κρατώντας όμως μία ηλεκτρονική χροιά. Σήμα κατατεθέν των ήχων της, αποτελούσαν οι παύσεις σκαλοπατιών (σαν κάποιος να ανεβαίνει σκαλοπάτια) και η επαναληψιμότητα των νοτών. Η τεχνική της, ήταν από τις πολύ καινοτόμες και έβαλαν το συνθεσάιζερ στο χορό των πιο «συμφωνικών» και βαρύγδουπων ακουσμάτων στον κινηματογράφο, που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούταν περισσότερο σε πολύ ηλεκτρονικά θέματα και σε πιο υψηλές συχνότητες. Να σημειωθεί πως η Carlos γεννήθηκε άντρας (Walter), αλλά το 1972 υποβλήθηκε σε εγχείρηση αλλαγής φύλου.

The Sixth Sense (1999) του James Newton Howard

“I see dead people”. Ξεκινάω με αυτό, γιατί το καλύτερο σημείο της μουσικής του Howard στην «Έκτη Αίσθηση» ακούγεται όταν ο μικρός αποκαλύπτει το μυστικό του στον Bruce Willis. Ο Howard είναι γενικά γεμάτο αντιθέσεις στις δημιουργίες του. Στο ίδιο μουσικό θέμα μπορεί να είναι συγκινητικός, συναισθηματικός, καθησυχαστικός, έντονος, τρομακτικός και βίαιος. Ακούστε το παρακάτω theme και θα καταλάβετε ακριβώς τι εννοώ. Προτείνω επίσης να ακούσετε την εκπληκτική του δουλειά στο “The Village” του ίδιου σκηνοθέτη.

Hellraiser (1987) του Christopher Young

Εκτός του ότι σε μαγνητίζει, το main theme του Hellraiser είναι πραγματικά αριστουργηματικό, επικό, μεγαλειώδες. Γενικά, όλο το score Christopher Young, είναι ανατριχιαστικά καλογραμμένο, κάτι που ίσως δεν περίμενες από μία ταινία που αγγίζει τα όρια της «μπιμουβιάς». Σίγουρα δεν είναι μουσική που έχει μείνει χαραγμένη στα μυαλά μας, δε γνωρίζω ακριβώς το λόγο…

Όπως κάθε φορά, έτσι και σε αυτό το άρθρο θα χαρούμε πολύ να διαβάσουμε τις δικές σας επιλογές!