Alfred Hitchcock: Ο “Μάστερ του Σασπένς” και το αριστούργημά του “Ψυχώ”

Ο Alfred Hitchcock και η ταινία που γέννησε τα slashers
10 Αυγούστου 2024 12:18
Alfred Hitchcock: Ο “Μάστερ του Σασπένς” και το αριστούργημά του “Ψυχώ”

Ο Alfred Hitchcock είναι ο θρυλικός σκηνοθέτης που με το έργο του έκανε το κοινό να αλλάξει τον τρόπο που έβλεπε τις ταινίες μέχρι τότε. Είχε αυτή την απίστευτη ικανότητα να μετατρέπει μια απλή ιστορία σε κάτι απόλυτα τρομακτικό. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘20 σκηνοθετούσε ήδη και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘30 είχε πλέον κατακτήσει το Hollywood.

Η διαδρομή που διένυσε ο Hitchcock μέχρι να ανέβει στην κορυφή δεν ήταν ακριβώς στρωμένη με ροδοπέταλα. Οι πρώτες του απόπειρες ήταν ταινίες του βωβού κινηματογράφου που δεν είχαν σημειώσει επιτυχία. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1940 και του 1950 όμως, άφησε το στίγμα του με μια σειρά κλασικών έργων όπως τα Rear Window, Vertigo και North by Northwest.

Ο Hitchcock ήταν πρωτοπόρος στο πως χειριζόταν την κάμερα. Έπαιζε με τα κάδρα, τις γωνίες και τους φωτισμούς με τέτοιο τρόπο που βύθιζε τον θεατή στην αφήγηση. Ήξερε πολύ καλά ότι αυτό από αυτό που βλέπεις εμπνέει λιγότερο τρόμο από αυτό που δεν βλέπεις και χρησιμοποίησε αυτήν τη γνώση προς όφελός του, κάνοντας έτσι το κοινό να στριφογυρίζει στα καθίσματα. Πέρα απ’ την αίσθηση του τρόμου, ο Hitchcock είχε κι ένα παιχνιδιάρικο χιούμορ, που έκλεινε το μάτι στον θεατή. Πολύ συχνά, έκανε cameo στις ταινίες του κι εμφανιζόταν στα πιο απρόσμενα σημεία.

Αυτό αποτελούσε ένα επαναλαμβανόμενο inside joke που μοιραζόταν με το κοινό του. Έγινε γνωστός ως ο “Master of Suspense”, τίτλο που κέρδισε κρατώντας τους θεατές σε μια διαρκή αγωνία για τις εξελίξεις, αφήνοντάς τους να γνωρίζουν περισσότερα από τους ήρωες του. Η επιρροή του είναι αισθητή μέχρι σήμερα τόσο στον κινηματογράφο, όσο και στις τηλεοπτικές σειρές, που ακόμα ακολουθούν ως παράδειγμα το μεθοδικό storytelling του.

Ας πάμε τώρα να θυμηθούμε το Psycho (Ψυχώ), την ταινία που έκανε πρεμιέρα στο Los Angeles ακριβώς σαν σήμερα, στις 10 Αυγούστου 1960 και ήρθε για να αλλάξει το παιχνίδι μια για πάντα. Πριν το Psycho, τα slasher films έτσι όπως τα ξέρουμε σήμερα, δεν υπήρχαν. Ο Hitchcock, ουσιαστικά, όχι μόνο εφηύρε το είδος αλλά το έκανε με τέτοιο στιλ και κομψότητα, που δεν μπόρεσε να επαναληφθεί ποτέ σε μια τυπική ταινία τρόμου. Όταν αποφάσισε να κάνει το Psycho, ήταν ήδη μια σημαντική προσωπικότητα στο σινεμά, αλλά τα στούντιο δεν ήταν και τόσο πρόθυμα να χρηματοδοτήσουν αυτήν την ταινία. Κι αυτό γιατί βρήκαν το θέμα της ταινίας σκοτεινό, διαστροφικό και πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε είχε δημιουργήσει μέχρι τότε.

Τι έκανε, λοιπόν, ο Hitchcock; Έφτιαξε την ταινία με απειροελάχιστο budget, χρησιμοποιώντας το τηλεοπτικό συνεργείο του Alfred Hitchcock Presents και το γύρισε με ασπρόμαυρο φιλμ, ώστε να μειώσει το κόστος παραγωγής. Αυτό δεν ήταν μόνο οικονομική επιλογή, αλλά και αισθητική, καθώς ήξερε ότι η έντονη αντίθεση του ασπρόμαυρου θα έδινε στην ταινία μια σκληρή -σχεδόν ντοκιμαντερίστικη αίσθηση, κάνοντάς την ακόμα πιο τρομακτική.

Η πλοκή της, φυσικά, πανέξυπνη. Ο Hitchcock παίρνει μια απλή ιστορία -μια γυναίκα κλέβει χρήματα, το σκάει και κάνει check-in σε ένα ανατριχιαστικό μοτέλ -και τη μετατρέπει σε εφιάλτη. Η θρυλική σκηνή του ντους, είναι από μόνη της μια σκηνή που κάνει την ταινία αξέχαστη. Με διάρκεια μόλις 45 δευτερόλεπτα, έχει 78 camera setups και 52 cuts, όλα χορογραφημένα πάνω στη συνοδεία των βιολιών του Bernard Herrmann. Είναι μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές που έχουμε δει στην ιστορία του κινηματογράφου, παρόλο που ποτέ δεν είδαμε το μαχαίρι να διαπερνά τη σάρκα. Fun fact: το “αίμα” που χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα ήταν σιρόπι σοκολάτας.

Και μετά έχουμε τον Norman Bates, τον οποίο υποδύθηκε ο Anthony Perkins, ο οποίος ήταν τόσο καλός στον ρόλο του, που σχεδόν πέρασε το υπόλοιπο της καριέρας του προσπαθώντας να αποδείξει ότι δεν ήταν πραγματικά ψυχοπαθής. Ο Hitchcock ξεγέλασε το κοινό παρουσιάζοντας τον Norman ως έναν ντροπαλό, παράξενο τύπο, που είναι -λίγο παραπάνω απ’ το κανονικό- προσκολλημένος στη μητέρα του. Καθώς όμως η ταινία εξελίσσεται, συνειδητοποιούμε πόσο σοβαρά είναι τα ζητήματα του Norman. Η τελική αποκάλυψη -ότι ο Norman και η μητέρα του είναι το ίδιο πρόσωπο- ήταν μια ανατροπή που άφησε το κοινό άφωνο. Ακόμα και σήμερα, αυτή το twist είναι ένα masterclass στο πώς να παίζεις με τις προσδοκίες των θεατών.

Ο Hitchcock επίσης, έκανε κάτι ριζοσπαστικό με το Psycho: σκότωσε την πρωταγωνίστρια του, Janet Leigh, μόλις 30 λεπτά από την έναρξη της ταινίας. Το κοινό του 1960, δεν είχε ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Ήταν συνηθισμένο να βλέπει τους αγαπημένους του stars να φτάνουν μέχρι τους τίτλους τέλους. Οπότε, όταν ο χαρακτήρας της Leigh, Marion Crane, δολοφονήθηκε τόσο νωρίς, προκάλεσε σοκ. Κανείς πλέον δεν ήταν ασφαλής και αυτό το στοιχείο του απρόβλεπτου ήταν κι αυτό ακριβώς που έκανε το φιλμ τόσο τρομακτικό.

Το Psycho είναι μια ταινία που μας έκανε όλους να αναρωτηθούμε τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τις κλειστές πόρτες, που μας έκανε να αγωνιούμε μέχρι να βγούμε απ’ το ντους μας και που μας απέδειξε ότι ο τρόμος δεν είναι μόνο gore και τέρατα. Μερικές φορές το πιο τρομακτικό πράγμα είναι η σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης.

Ο Hitchcock το ήξερε πολύ καλά αυτό και με το Psycho φρόντισε να μην το ξεχάσουμε κι εμείς.