Επιστήμονες ανακάλυψαν γιατί τα βραδύπορα είναι το πιο ανθεκτικό ζώο στη Γη

Τα Tardigrades, αυτά τα μικροσκοπικά πλασματάκια που είναι επίσης γνωστά στα ελληνικά ως βραδύπορα και μοιάζουν σαν αρκούδες ή "γουρουνάκια του νερού", έχουν εδώ και δεκαετίες γοητεύσει τους επιστήμονες με την απίστευτη ανθεκτικότητά τους. Αυτά τα μικροσκοπικά ζώα μπορούν να αντέξουν σχεδόν οτιδήποτε τους ρίξει ο άνθρωπος, με αποτέλεσμα να γλιτώνουν πάντα και να μένουν αλώβητα με τα οκτώ κοντόχοντρα ποδαράκια τους.

Τώρα, οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα ακόμη μυστικό για τις σχεδόν...υπερηρωικές -θα έλεγε κανείς- ικανότητες επιβίωσής τους: την ικανότητά τους να επουλώνονται σχεδόν από τα πάντα, ακόμη και από βαριά έκθεση σε ραδιενεργή ακτινοβολία. 

Έχουν μήκος περίπου 0.0508 εκατοστά, αν και τα μεγαλύτερα μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος και το 1,5 χιλιοστό, ενώ τα μικρότερα κάτω από 0,1 mm. Έχουν την απίστευτη ικανότητα να επιβιώνουν στις πιο σκληρές και αντίξοες συνθήκες του πλανήτη Γη για αυτό και θα τα συναντήσει κανείς σε ποικιλία περιβάλλοντων όπως βαθιές θάλασσες, πολύ υψηλά υψόμετρα όπως στα βουνά των Ιμαλαΐων, ακόμη και σε ηφαιστειακές περιοχές, τροπικά δάση, στην Ανταρκτική μέχρι και σε αμμόλοφους στην έρημο και σε παραλίες. 

Από τη δεκαετία του 1960, οι επιστήμονες γνώριζαν ότι τα βραδύπορα μπορούν να αντέξουν ακτινοβολίες 1.000 φορές ισχυρότερες από οποιαδήποτε άλλα ζώα. Ωστόσο, ο μηχανισμός πίσω από την αντοχή τους στην ακτινοβολία παρέμενε ανεξιχνίαστος. Πρόσφατα παρουσιάστηκε μια μελέτη με επικεφαλής τη βιολόγο Courtney Clark Hachtel του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill, η οποία είχε ως στόχο να αποκαλύψει τον τρόπο με τον οποίο τα "tardigrades" επιβιώνουν από την έντονη ακτινοβολία.

Στο πείραμα των επιστημόνων εξέθεσαν μερικά από τα γονίδια επούλωσης των βραδύπορων, τα οποία λέγονται Hypsibius Exemplaris σε καλλιέργεια βακτηρίων E.coli και σε ιονίζουσα ακτινοβολία. Προς έκπληξη των επιστημόνων, παρόλο που το H. exemplaris διαθέτει την πρωτεΐνη καταστολής βλαβών Dsup (η οποία θεωρείται ότι παίζει ρόλο στην αντίσταση στην ακτινοβολία), η έκθεση στην ακτινοβολία δεν φάνηκε να την ενεργοποιεί.

Αντιθέτως, τα βραδύπορα αύξησαν την παραγωγή γονιδίων επιδιόρθωσης του DNA σε εκπληκτικό βαθμό. Μέσα σε 24 ώρες μετά την έκθεση στην ακτινοβολία, είχαν επουλώσει το μεγαλύτερο μέρος της βλάβης του DNA που είχε προκληθεί από την ιονίζουσα ακτινοβολία. Έτσι διαπιστώθηκε ότι τα βραδύπορα ανεβάζουν αυτά τα γονίδια επιδιόρθωσης του DNA ως απάντηση στην ανίχνευση ακτινοβολίας, αντί να τα εκδηλώνουν συνεχώς σε υψηλά επίπεδα.

Τα βακτήρια E. coli που μπολιάστηκαν με γονίδια βραδύπορων παρουσίασαν παρόμοια ικανότητα επιδιόρθωσης του DNA με αυτή που παρατηρήθηκε στο H. exemplaris. Αυτό υποδηλώνει ότι το H. exemplaris μπορεί να αντιληφθεί την ιονίζουσα ακτινοβολία και να οργανώσει μια αντίδραση που του επιτρέπει να επιβιώσει από δόσεις ακτινοβολίας που θα εξαφάνιζαν άλλα ζώα.

Η απίστευτη ανταπόκριση των βραδύπορων στην ακτινοβολία αποτελεί υπόσχεση για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο άλλοι οργανισμοί θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την επιβλαβή ακτινοβολία, ακόμη και οι άνθρωποι.

Όπως εξηγεί η συν-συγγραφέας Courtney Clark-Hachtel: "Αυτό που μαθαίνουμε για το πώς τα βραδύπορα ξεπερνούν το στρες της ακτινοβολίας μπορεί να οδηγήσει σε νέες ιδέες για το πώς θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε άλλα ζώα και μικροοργανισμούς από παρόμοιες βλάβες". Αυτά τα μικροσκοπικά, ανθεκτικά πλάσματα συνεχίζουν να αποκαλύπτουν τα μυστικά τους, δίνοντας έμπνευση στην επιστημονική περιέργεια και ενδεχομένως ενημερώνοντας την κοινότητα για μελλοντικές στρατηγικές προστασίας από την ακτινοβολία.

Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε στο Current Biology.