Οι ταινίες που μας άρεσαν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσ/νίκης

Μία εμπειρία θέασης με χρώμα, ήχο και φως, στα καλύτερά της
30 Νοεμβρίου 2017 10:19
Οι ταινίες που μας άρεσαν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσ/νίκης

Ένας από τους μεγαλύτερους και μακροβιότερους πολιτιστικούς θεσμούς της πόλης, το Φεστιβάλ Κινηματόγραφου Θεσσαλονίκης, είχε για ακόμη μία χρονιά την τιμητική του, αυτή την φορά στην 58η διοργάνωση του που διήρκησε από τις 2 έως τις 12 Νοεμβρίου, καλωσορίζοντας πλήθος καλλιτεχνών και θεατών, εραστών της 7ης Τέχνης. Οι Unboxholics είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από κοντά διεθνείς παραγωγές έπειτα και από πρόσκληση της Cosmote TV, μέγα χορηγού της παγκόσμιας αυτής γιορτής του κινηματογράφου.

Στην Αριστοτέλους, οι αίθουσες “Ολύμπιον” και “Παύλος Ζάννας”, αλλά και αυτές στο Λιμάνι, όπως οι “Φρίντα Λιάπα”, “Τόνια Μαρκετάκη”, “Σταύρος Τορνές” και “Τζον Κασσαβέτης”, άνοιξαν τις πύλες τους για να υποδεχτούν το φιλοθεάμον κοινό, η προσέλευση  του οποίου όλο εκείνο το διάστημα υπήρξε τεράστια. Μέσα από 183 ταινίες και 60 short φιλμ, η Θεσσαλονίκη πρόσθεσε και άλλες ιδιαίτερες αποχρώσεις στην πολυπολιτισμική της παλέτα,  προσφέροντας παράλληλα την ζεστή φιλοξενία της στις ιδέες και τα οράματα έμπειρων αλλά και ανερχόμενων δημιουργών.  Το ΦΚΘ δικαίως έχει καθιερωθεί ως ένα μοναδικό καλλιτεχνικό γεγονός και ένα σημείο συνάντησης για πολλές, ταυτότητες, οπτικές και κουλτούρες που αφήνουν πάντα το περιθώριο για ανοιχτούς πνευματικούς ορίζοντες.

Μεταξύ άλλων, αξίζει να αναφερθεί ότι δέκα τέσσερις Έλληνες εικαστικοί παρέδωσαν στον κόσμο μία έκθεση φωτογραφιών, σχεδίων και γλυπτών με τίτλο «Το ρίζωμα», έχοντας ως πηγή έμπνευσής τους τα φιλμ που συμμετείχαν στο αντίστοιχο διαγωνιστικό κομμάτι. Η ανάγκη του «ανήκειν» και της επιστροφής στις ρίζες παρουσιάστηκε διηθημένη μέσα από ποικίλες ματιές και συμβολικές αναπαραστάσεις  ενισχύοντας την ελευθερία του πλαισίου πρόσληψης και ερμηνείας.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι το φετινό ΦΚΘ ανάμεσα στις προτεραιότητές του έθεσε σε πρώτη μοίρα το να το είναι προσβάσιμο σε όλους ανεξαιρέτως. Σε συνεργασία  με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία, το  Ίδρυμα Ωνάση και την Στέγη, διαμορφώθηκε με κατάλληλο τρόπο τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό των εγκαταστάσεων. Οπότε, οι συντελεστές ταινιών και οι απλοί πολίτες με προβλήματα κινητικότητας εξυπηρετήθηκαν αποτελεσματικά  χωρίς να τίθενται προσκόμματα κατά την εύρεση της θέσης τους και την μετακίνησή τους στον χώρο. Όμως προς την ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η μετάδοση του ίδιου του περιεχομένου των έργων. Ο προσιτός χαρακτήρας των δρώμενων διαπιστώθηκε και από την μέριμνα που υπήρξε ως προς την διαδικασία παρακολούθησης των προβολών καθώς για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης ήταν ενσωματωμένη η ακουστική περιγραφή  λ.χ για Το προξενιό της Άννας του Παντελή Βούλγαρη (1972) και το Θου-Βου φαλακρός πράκτωρ, Επιχείρησις: Γης Μαδιάμ του Θανάση Βέγγου (1969), ενώ για τους θεατές με ζητήματα ακοής υφίσταντο υποτιτλισμός.

Γενόμενοι λοιπόν  και εμείς μάρτυρες κάποιων εκ των κινηματογραφικών ιστοριών που αποτυπώθηκαν εν προκειμένω στο πανί της μεγάλης οθόνης, θέλουμε να σας δώσουμε μία μικρή γεύση από αυτές:

Γκρίζο Σπίτι /Grey House (2017)- Ενότητα: Film Forward

Η ταινία αυτή αποτελεί ένα ιδιότυπο δείγμα φιλμικής αφήγησης που συνδυάζει την video art αισθητική με την ντοκουμενταρίστικη τεχνοτροπία, εφαρμόζοντας με θαυμαστή συμμετρία μία πειραματική και μινιμαλιστική προσέγγιση όσον αφορά την απεικόνιση του περιβάλλοντα χώρου και των μορφών που αλληλεπιδρούν εντός του. Την σκηνοθεσία υπογράφουν ο Austin Jack Lynch, γιος του καταξιωμένου δημιουργού David Lynch, και ο Matthew Booth. Η κρυστάλλινη φωτογραφία, η επιλογή όσον αφορά τις γωνίες λήψης,  το φυσικό φώς, οι σκιάσεις, το παιχνίδι της αντανάκλασης πάνω σε κατοπτρικές επιφάνειες προσδίδουν στο κινηματογραφικό κάδρο ένα πολύ χαρακτηριστικό υφολογικό μοτίβο.  Υπάρχουν πλάνα τόσο της φύσης όσο και των κατοικημένων περιοχών που προσιδιάζουν σε ζωντανά άλμπουμ και τα οποία μπορείς να τα διασώσεις στην μνήμη σου, παρατηρώντας τα σε έναν πιο slow motion ρυθμό. Το βλέμμα του δέκτη είναι δυνατόν να πλανηθεί χωρίς βιασύνη επάνω στον καμβά των εικόνων που εναλλάσσονται.

Το Γκρίζο Σπίτι προσλαμβάνει πέντε διαφορετικές εκδοχές του αμερικανικού αστικού βίου, κάθε μία από τις οποίες φέρει το δικό της σημαινόμενο. Η κατοικία ενός ψαρά, μία μονάδα εξόρυξης  πετρελαίου, ένα κτίσμα στο δάσος, ένα σωφρονιστικό ίδρυμα, ένα πολυτελές διαμέρισμα. Κοινός παρονομαστής: οι τέσσερις τοίχοι και από εκεί και πέρα η ελευθερία. Η στοχαστική και σχεδόν κριτική διάθεση που διατρέχει το φιλμ παρακινεί το κοινό να αναλογιστεί πάνω στην όψη του θορυβώδους σύγχρονου γίγνεσθαι και στην ηρεμία όσων παρθένων τόπων έχουν απομείνει, στο ποιες συνθήκες μας καθιστούν δέσμιους και τι συναισθήματα μας διεγείρουν. Στην παρούσα φάση είναι σαν να μας προτρέπουν να περιεργαστούμε υπό ένα πιο εναλλακτικό πρίσμα έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει.

Παρακολούθησα το Grey House την τελευταία ημέρα του ΦΚΘ, οπότε και βρέθηκα σε μία πολύ ευχάριστη έκπληξη! Σε εκείνη την προβολή έδωσαν το παρόν και οι δύο δημιουργοί του φιλμ, o Austin Lynch και o Matthew Booth αντίστοιχα. Αφού έπεσαν οι τίτλοι τέλους, στάθηκε εφικτό βγαίνοντας από την αίθουσα, να έχω μία ολιγόλεπτη συζήτηση με το σκηνοθετικό δίδυμο:

-Το στοιχείο της κοινωνικής απομόνωσης επικαλύπτει την ταινία, γιατί συμβαίνει αυτό;

Austin Lynch: -Η ιδέα της κοινωνικής απομόνωσης δεν ήταν κατ’ ανάγκη η πρωταρχική μας επιδίωξη, όμως όντως προέκυψε στην συνέχεια καθώς ξεκινήσαμε να γνωριζόμαστε καλύτερα με τους συμμετέχοντες στο όλο εγχείρημα. Όραμά μας ήταν να φτιάξουμε μία ταινία που θα είναι ανοιχτή σε διάφορες ερμηνείες και θα μπορεί να υποστηρίξει πολλαπλές νοηματοδοτήσεις από οποιονδήποτε.

-Υπάρχουν συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στα σπίτια που μας παρουσιάζονται στην ταινία, και ποιά η συνάφεια τους με την αμερικανική καπιταλιστική οικονομία;

Matthew Booth: -Νομίζω ότι υφίσταται με πολλούς τρόπους μία βαθιά και αληθινή συσχέτιση ανάμεσα σε όλα τα μέρη που εκτίθενται μέσα στο φιλμ ακόμη και αν σκεφτούμε ότι η Αμερική είναι μία χώρα γεμάτη αντιφάσεις. Μέσα από την εμπειρία των γυρισμάτων μπόρεσα να καταλάβω ωστόσο και ποιες ομοιότητες απαντώνται την ίδια στιγμή. Αποδεικνύεται ότι η σχέση του καπιταλισμού με την σημερινή πραγματικότητα μπορεί να εντοπιστεί  στο οικοδόμημα του ίδιου του συστήματος με το οποίο λειτουργεί ολόκληρη η χώρα και νομίζω ότι η επιρροή αυτού αγγίζει κάθε γωνιά της, οπότε ναι ο καπιταλισμός έχει μεγάλη σχέση και με την ταινία.

-Όσον αφορά την χρήση των αντικατοπτρισμών, σε τι ακριβώς αποβλέπατε με αυτή την τεχνική;

Austin Lynch: -Η δομή του ίδιου του φιλμ στηρίζεται εν πολλοίς στους αντικατοπτρισμούς που λέτε. Εξυπηρετεί κατά κάποιον τρόπο στο να είναι πιο συμμετρικό αυτό που εικονίζεται, και την πρόθεσή μας να δημιουργήσουμε έναν έξτρα χώρο τον οποίο είμαστε πρόθυμοι να εξερευνήσουμε μέσα στα πλαίσια της δουλειάς μας πάνω σε αυτά τα περιβάλλοντα.

Matthew Booth: -Μου αρέσει να υπάρχουν καθρέφτες και τα παράθυρα γιατί λειτουργούν κυρίως σαν ένα κατώφλι από το έναν σκηνικό στο άλλο.  Είναι σαν να καταδύεσαι βαθύτερα, σαν να προεκτείνεις κι άλλο την χωρική σου αντίληψη. Επιπλέον, η όλη αρχιτεκτονική, η διαρρύθμιση  μεσολαβούν συντείνοντας σε αυτό, οπότε και οι καθρέφτες αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα για εμάς.

In the Fade/ Aus dem Nichts (2017) - Ενότητα: Special Screenings

Το εν λόγω κοινωνικοπολιτικό δράμα του Fatih Akin, αφορμάται από προσωπικές του εμπειρίες  με πολλές από αυτές να απαντώνται και στην σύγχρονη πραγματικότητα. Η πρώτη ύλη του φιλτράρεται μέσα από τις εξελίξεις που έχουν επέλθει σε επίπεδο κοινωνικής συνύπαρξης και ανθρώπινης συνείδησης ειδικότερα όσον αφορά την ανάδυση μορφωμάτων που καταπνίγουν μέσα από εκδηλώσεις μίσους και ξενοφοβίας κάθε έννοια ηθικής και ομαλής συμβίωσης. Σε πολλά ανεπτυγμένα κράτη όπου το σύνολο των ελευθεριών καταλήγει να αποβαίνει σε ένα βολικό πρόταγμα που χρησιμοποιείται επιλεκτικά σε περιόδους κρίσεων, άρχισε να ακούγεται ένα ακραίο παραλήρημα εσωστρέφειας και μισαλλοδοξίας που στρέφεται με πρωτοφανή θυμό προς ο,τιδήποτε έχει ξένες καταβολές. Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό του τουρκικής προέλευσης Γερμανού σκηνοθέτη αρθρώνεται ένα επίκαιρο ριζοσπαστικό σχόλιο πάνω στο βίωμα του ρατσισμού και του συνακόλουθου αποκλεισμού που επιτείνει η άνοδος ακροδεξιών σχηματισμών οι οποίοι μέσα από κινήσεις βίας και αλόγιστου μένους εφορμούν ενάντια σε κάθε τι που κατονομάζουν ως απειλή για το έθνος.  Η υπόθεση του In the Fade περιστρέφεται γύρω από την Katja (Diane Kruger) που χάνει απροσδόκητα την οικογένειά της σε μία βομβιστική επίθεση.

Καλείται λοιπόν, να ανταπεξέλθει στο οδυνηρό φορτίο του πένθους της και να διαχειριστεί την απώλειά της. Για την εγκληματική αυτή ενέργεια στην αστυνομία έχουν προσαχθεί ως βασικοί ύποπτοι ένα ζευγάρι νεοναζί. Η γυναίκα θρηνώντας τον ακαριαίο και φρικτό θάνατο του γιου και του συζύγου της ξεκινάει έναν αμείλικτο αγώνα για την απονομή της δικαιοσύνης με όποιο τίμημα αυτό συνεπάγεται. Η τραγωδία που της στοίχισε ό,τι πολυτιμότερο είχε, την έχει απορροφήσει ολότελα ώστε να επιζητά διακαώς την λύτρωση με την τιμωρία των δραστών και των υποκινητών της φονικής αυτής αποστολής. Η Diane Kruger εδώ ανέλαβε τον πρώτο της γερμανόφωνο ρόλο και κατάφερε τον περασμένο Μάιο να διακριθεί με το Βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στο Φεστιβάλ των Καννών. Η γερμανική αυτήν παραγωγή πρόκειται να διαγωνιστεί στην κατηγορία "Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας", στην 90η Τελετή Απονομής των Βραβείων της Ακαδημίας.

ISIS Bride/ «Νύφη του ISIS» (2017) - Ενότητα: "Ξεπερνώντας τα σύνορα"

Πρόκειται για μία ελληνικής παραγωγής ταινία που στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα και η δράση της ενορχηστρώνεται υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Ιρανού Morteza Jafari, παραπέμποντας αρκετά και σε ένα βιογραφικών συνδηλώσεων ντοκιμαντέρ . Ο γεννηθείς στην Τεχεράνη δημιουργός φοίτησε στην Σχολή Καλών Τεχνών ενώ άσκησε και καθήκοντα πολεμικού ανταποκριτή του IRNA & ISNA στην πατρίδα του και τη Μέση Ανατολή. Εδώ και μία οκταετία περίπου έχει εγκατασταθεί και δραστηριοποιείται στην Θεσσαλονίκη την οποία και θεωρεί ως δεύτερη εν δυνάμει γενέτειρά του. Η μανιέρα του αποδίδει το "τραύμα" των προσφύγων που εδώ και τέσσερα χρόνια σπεύδουν σε αναζήτηση καλύτερης τύχης μακριά από τις θηριωδίες  των στρατευμάτων του Χαλιφάτου, προσπαθώντας να βρουν καταφύγιο τόσο στην χώρα μας όσο και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. 

Τα γυρίσματα του ISIS Bride πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η Θεσσαλονίκη, με το πρώην στρατόπεδο του Παύλου Μελά να παίρνει την όψη ενός διάστικτου από τα πυρά κέντρου ελέγχου του Ισλαμικού Κράτους. Μέσα από ένα συγκλονιστικό θέαμα, το κοινό ενσκήπτει με ευαισθησία πάνω από την φυσιογνωμία της Amaneh (Αμινέ) η οποία ύστερα από ένα μακρύ διάστημα εγκλεισμού της στα κρατητήρια των τζιχαντιστών κατορθώνει να αποδράσει. Σε ένα μέρος όπου η ανθρώπινη υπόσταση και η αξιοπρέπεια έχουν τον τελευταίο λόγο, τα βασανιστήρια, τα ραπίσματα και η σεξουαλική κακοποίηση ζωντανεύουν έναν εφιάλτη δίχως τέλος.

Η νεαρή κοπέλα έπειτα από αλλεπάλληλες πράξεις βιασμού, μένει έγκυος. Επιστρέφοντας στο πατρικό της, εξαιτίας της κυοφορίας αυτής γίνεται αποδέκτης της απόρριψης και της περιφρόνησης του πατέρα της στου οποίου τα μάτια η ίδια καταδεικνύεται ως ένα εν ζωή όνειδος. Χάρη στην συμβολή της μητέρας της, η Amaneh αποπειράται να διαφύγει προς την Ελλάδα όπου μετά από μία επικίνδυνη διαδρομή  θα φέρει στον κόσμο το παιδί της. Το ISIS Bride συνιστά μία ωμή περιπέτεια επιβίωσης  με αμιγώς ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό η οποία μιλάει για τα δεινά ενός λαού που σπαράσσεται από τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις των φονταμενταλιστικών στοιχείων της περιοχής, με το ένστικτο της  αυτοσυντήρησης να αποβαίνει κυριολεκτικά σε ανώτατο σκοπό και την ανάγκη αφύπνισης της διεθνούς κοινότητας να ξεπροβάλλει πιο επιτακτική από ποτέ.

West of Sunshine (2017) -Ενότητα: "Ξεπερνώντας τα σύνορα"

Ο Jason Raftopoulos σκηνοθετεί μία ταινία που καταρρίπτει δεξιοτεχνικά την εξιδανικευμένη εικόνα της ζωής στα μοντέρνα αστικά κέντρα του δυτικού πολιτισμού, κάνοντας λόγο για τον σοβαρό αντίκτυπο της ύφεσης όσον αφορά τις συνθήκες βιοπορισμού των ανθρώπων, το πώς επενεργεί η εξουσία του χρήματος στην σφαίρα των διαπροσωπικών σχέσεων και πόσο διαβρωτική μπορεί να αποβεί η επίδραση του οπορτουνιστικής και ατομικιστικής νοοτροπίας. Στην αυστραλιανή αυτή παραγωγή πρωταγωνιστεί o Jim, ένας διαζευγμένος άνδρας που εργάζεται ως υπάλληλος ταχυμεταφορών. Μέσα από τυχερά παιχνίδια φιλοδοξεί με μία σχεδόν παιδαριώδη αφέλεια να πιάσει την καλή και να εξοφλήσει τα χρέη του. Ο τοκογλύφος του έχει δώσει σαν τελεσίγραφο ένα 24ωρο ώστε να του επιστρέψει όλα όσα του οφείλει. Το θέμα είναι ότι η πρώην σύζυγος του Jim, του υπενθυμίζει ότι είναι η σειρά του εκείνη την ημέρα να πάρει τον γιο τους υπό την επίβλεψή του.

Η ανατροπή αυτή θα φέρει πατέρα και γιο σε έναν ριζικό επανακαθορισμό της μεταξύ τους επικοινωνίας οι αντοχές της οποίας θα δοκιμαστούν μέσα από κομβικής σημασίας τεκταινόμενα. Ενώ ο χρόνος εκπνέει, ο εθισμός του ήρωα στον τζόγο θολώνει ακόμη περισσότερο τον νου του ώστε να οδηγείται σε σπασμωδικές κινήσεις που τον παρεμποδίζουν από το να ξεπληρώσει τα λεφτά που έχει δανειστεί. Η σωματική ακεραιότητα του μικρού Alex τίθεται σε θανάσιμο κίνδυνο εξαιτίας της επιπολαιότητας του Jim. Ο γονέας του αγοριού μέσα από ένα γερό σοκ έρχεται προ των ευθυνών του, και καταλαβαίνει ότι ή θα παραπαίει ολοένα και περισσότερο σ’ ένα τέλμα ή θα επιχειρήσει μία καινούργια αρχή για χάρη των αγαπημένων του. Η μουσική επένδυση του West of Sunshine σίγουρα ξεχωρίζει ενώ οι ερμηνείες ολόκληρου του cast αποδίδονται με πολύ φυσικότητα και πειστικότητα.

Το ΦΚΘ φέτος όπως και κάθε άλλη χρονιά φρόντισε να πάει την κινηματογραφική μας εμπειρία ένα βήμα παραπέρα. Καθοδήγησε με τέτοιον τρόπο τα οπτικά μας αισθητήρια ώστε να ξεναγηθούμε σε μακρινούς προορισμούς, χωρίς καν να κουνηθούμε εκατοστό από το κάθισμά μας!