Πώς έγιναν σαρκοφάγα τα φυτά;

Κατά τη διάρκεια μίας βόλτας του στην εξοχή της Αγγλίας το 1860, ο Κάρολος Δαρβίνος παρατήρησε ένα παράξενο φυτό, το Drosera rotundifolia, το οποίο είχε αρκετά έντομα κολλημένα στα φύλλα του. Ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει μία έρευνα που διήρκησε για 16 χρόνια, προσπαθώντας να αποδείξει πως μερικά φυτά μπορούν να φάνε ζώα, διαλύοντας τις πρωτεΐνες με ένζυμα και απορροφώντας τα θρεπτικά συστατικά τους για να αναπτυχθούν. Η έρευνά του αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία εκείνη την εποχή, αλλά σήμερα γνωρίζουμε την ύπαρξη των σαρκοφάγων φυτών. Ωστόσο δεν καταλαβαίνουμε πλήρως πώς εξελίχθηκαν αυτές οι μορφές ζωής για να ελκύουν, να παγιδεύουν και να τρέφονται με ζώα, ακόμα και με μεγάλα όπως αμφίβια και μικρά θηλαστικά.

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία σαρκοφάγων φυτών τα οποία μάλιστα διαθέτουν διαφορετικούς μηχανισμούς παγίδευσης των ζώων. Άλλα, όπως η Drosera, χρησιμοποιούν κολλώδεις ουσίες για να παγιδεύουν έντομα, ενώ άλλα όπως η Venus Fly Trap έχουν αναπτύξει πιο περίπλοκα συστήματα. Πρόσφατη γενετική έρευνα βρήκε πως τα περισσότερα εξελίχθηκαν από τον ίδιο πρόγονο σε τρεις ή τέσσερις κλάδους ξεχωριστά.

Αυτά τα φυτά έχουν μία γενετική εργαλειοθήκη και προσπαθούν να βρουν τη λύση στο πρόβλημα του πώς να γίνουν σαρκοφάγα. Και στο τέλος, όλα βρήκαν την ίδια λύση. – Victor Albert, βιολόγος

Όλα τα σαρκοφάγα φυτά τείνουν να αναπτύσσονται σε περιοχές όπου τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους είναι ελάχιστα, όπως βάλτοι και υδροβιότοποι. Ένα και μόνο έντομο μεγάλου μεγέθους μπορεί να παρέχει σε αυτά τα φυτά το φώσφορο και το άζωτο που χρειάζεται για να επιβιώσει για εβδομάδες. Αυτό είναι το κίνητρό του για να αναπτύξουν τόσο περίπλοκη και ενεργειακά απαιτητική δομή.

Χρησιμοποιούν επίσης το αμυντικό σύστημα που έχουν τα φυτά για να ειδοποιούν τα παρακείμενα για κίνδυνο μέσω χημικών Jasmonate. Ωστόσο τα σαρκοφάγα χρησιμοποιούν το σύστημα αυτό για να παράγουν τα ένζυμα που διαλύουν τη λεία τους και για να μεταφέρουν τα θρεπτικά συστατικά στον κορμό τους. Η μέθοδος αυτή όμως δε χρησιμοποιείται από όλα τα σαρκοφάγα φυτά και υπάρχουν πολλά μυστικά ακόμα που κρύβουν στη λειτουργία τους.

Χρειάζεται περαιτέρω μελέτη για να ανακαλύψουμε τα μυστικά τους, αλλά ο χρόνος πιέζει. Οι επιστήμονες έχουν εκτιμήσει πως το 1/4 όλων των σαρκοφάγων φυτών κινδυνεύει με εξαφάνιση και αν δεν υπάρχει ερευνητική δράση σύντομα, μπορεί να χάσουμε την ευκαιρία.