Τι πρέπει να ξέρετε για τα τροφοδοτικά

Ας το παραδεχτούμε, οι μονάδες τροφοδοτικών (PSU) σίγουρα δεν είναι το εξάρτημα που τραβάει την προσοχή μας όταν κοιτάμε έναν υπολογιστή. Εμφανισιακά τα τροφοδοτικά είναι συνήθως απλά μεταλλικά πλαίσια με μια πληθώρα καλωδίων να βγαίνουν από την μια τους πλευρά. Έτσι αποτελούν ένα προϊόν που δεν είναι, ούτε αισθητικά ευχάριστο, ούτε τεχνικά ενδιαφέρον για την πλειοψηφία των καταναλωτών. Αλλά δεν πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι τα τροφοδοτικά είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο σημαντικά εξαρτήματα ενός υπολογιστή, καθώς εξασφαλίζουν μια αξιόπιστη παροχή ενέργειας σε όλα τα εξαρτήματα του υπολογιστή σας, και χωρίς αυτά, ένας υπολογιστής απλά δε θα μπορούσε να λειτουργήσει.

Ο ρόλος τους είναι απλός, μετατρέπουν το εναλλασσόμενο ρεύμα (AC) των 220 Volt που διατίθεται από το δίκτυο, σε χαμηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (DC) που είναι καλύτερα προσαρμοσμένο για τα εξαρτήματα του υπολογιστή -γενικά σε 3.3V, 5V και 12V. Αυτό το συνεχές ρεύμα στη συνέχεια μεταφέρεται προς τις διάφορες συνιστώσες του υπολογιστή παρέχοντας στο σύστημα το απαραίτητο ρεύμα που χρειάζεται για να λειτουργήσει. Όμως δεν πρέπει να παραβλέπεται η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητά με την οποία μπορούν να πραγματοποιήσουν αυτή τη λειτουργία. Για αυτό το λόγο, λοιπόν, παρακάτω θα προσπαθήσουμε να σας εξηγήσουμε ποια χαρακτηριστικά πρέπει να προσέξετε κατά την αγορά ενός νέου τροφοδοτικού.

Αποτελεσματικότητα

Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά ενός τροφοδοτικού είναι η αποτελεσματικότητά (efficiency) του, για την οποία μπορούμε να βγάλουμε ένα γρήγορο συμπέρασμα από το αν έχει ή όχι πιστοποίηση 80 Plus. Ας δούμε, όμως, ένα πραγματικό παράδειγμα. Αν το τροφοδοτικό σας έχει βαθμολογηθεί ως 70% αποτελεσματικό, θα απαιτούσε 200W εναλλασσόμενου ρεύματος, προκειμένου να δημιουργήσει μια έξοδο 140W σταθερού ρεύματος. Τα υπόλοιπα 60W (30%) είναι ''χαμένα'' καθώς μετατρέπονται σε θερμότητα. Η αυξημένη θερμοκρασία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερο θόρυβο, καθώς ο ανεμιστήρας του τροφοδοτικού επιταχύνει με σκοπό να κρατήσει τη μονάδα δροσερή. Γενικά, οι υψηλότερες θερμοκρασίες είναι επιζήμιες για τη διάρκεια ζωής μιας συσκευής.

Χρησιμοποιώντας ένα παρόμοιο παράδειγμα, ένα 90% αποτελεσματικό τροφοδοτικό θα μπορούσε να παράγει το ίδιο αποτέλεσμα των 140W αντλώντας μόνο 155W εισόδου - με αποτέλεσμα μόλις 15W να αποβάλλονται με τη μορφή θερμότητας. Όμως πέραν των χαμηλότερων θερμοκρασιών, η υψηλότερη αποτελεσματικότητα εξασφαλίζει και μείωση στο λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος. Κατά γενικό κανόνα, όσο υψηλότερη είναι η απόδοση τροφοδοσίας, τόσο το καλύτερο, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η απόδοση μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τα φορτία ρεύματος που απαιτεί το σύστημα. Για παράδειγμα ο υπολογιστής σας απαιτεί μεγαλύτερο φορτίο όταν παίζεται κάποιο απαιτητικό βιντεοπαιχνίδι, σε σύγκριση με όταν σερφάρετε στο διαδίκτυο. Χρησιμοποιώντας τη γραφική παράσταση της αποτελεσματικότητας ενός τροφοδοτικού 850W της Corsair, μπορούμε να δούμε ότι η μονάδα είναι πιο αποδοτική όταν απαιτείται ένα φορτίο περίπου 425W.

Όπως μπορείτε να δείτε το παραπάνω τροφοδοτικό δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε φορτία χαμηλότερα από το 50% της μέγιστης απόδοσής του. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το συγκεκριμένο τροφοδοτικό δεν είναι το ιδανικό για ένα σύστημα που η μέση κατανάλωση ενέργειάς του είναι κάτω από 425W, καθώς η αποτελεσματικότητά του δεν είναι η βέλτιστη σε αυτά τα φορτία. Σε γενικές γραμμές, η βέλτιστη απόδοση μπορεί να βρεθεί με την εξασφάλιση ότι η ονομαστική χωρητικότητα ενός τροφοδοτικού είναι περίπου η διπλάσια από την τυπική κατανάλωση του υπολογιστή σας. Παρόλα αυτά, η καμπύλη απόδοσης διαφέρει από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Για αυτό το λόγο, μπορείτε να εντοπίζεται την αποτελεσματικότητα του τροφοδοτικού σας από τις πιστοποιητικές μονάδες 80 Plus. Η πιστοποίηση 80 Plus εξασφαλίζει πως το τροφοδοτικό είναι τουλάχιστον 80 τοις εκατό αποτελεσματικό στο μεταβαλλόμενο φόρτο εργασίας.

Χωρητικότητα

Όλα τα τροφοδοτικά διαθέτουν μια μέγιστη ισχύ εξόδου, η οποία αποτελεί το υψηλότερο ποσό ενέργειας που η μονάδα μπορεί να παρέχει για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Κατά κανόνα συνιστάται να επιλέγετε τροφοδοτικά που διαθέτουν μεγαλύτερη ονομαστική ισχύ από αυτή που αναμένεται να καταναλώσει το σύστημα σας. Όμως, το πόση ακριβώς δύναμη χρειάζεστε εξαρτάται από τα υπόλοιπα εξαρτήματα του υπολογιστή σας. Για ένα σύγχρονο mid-range σύστημα τα τροφοδοτικά που κυμαίνονται μεταξύ 400W και 550W είναι συνήθως επαρκής. Οι gamers και οι χρήστες που χρησιμοποιούν ισχυρές κάρτες γραφικών είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν τροφοδοτικά με ονομαστική ισχύ έως και 800W. Ενώ σε πιο ακραίες περιπτώσεις –πολλαπλών καρτών γραφικών ή επεξεργαστών- μπορούν να χρησιμοποιούν τροφοδοτικά με ισχύ άνω των 1.000W.

Είναι σημαντικό, όμως, να σημειωθεί, ότι η ονομαστική ισχύς εξόδου έρχεται σε δύο πολύ διαφορετικές μορφές: τη μέγιστη και τη συνεχή. Εάν ένα τροφοδοτικό υποστηρίζει μια συνεχή έξοδο 400W, είναι σε θέση να παρέχει συνεχώς τόσο δύναμη. Αντίθετα, αν ένα τροφοδοτικό παρέχει μέγιστη έξοδο 600W, αυτό το τροφοδοτικό θα είναι μόνο σε θέση να παρέχουν τόσο δύναμη για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και πιθανόν θα παραδώσει πολύ λιγότερο σε πραγματικά σενάρια. Παρά το χαμηλό επίπεδο ισχύος, το τροφοδοτικό των 400W θα ήταν η καλύτερη επιλογή σε αυτό το παράδειγμα. Επίσης, ένα PSU χρησιμοποεί μόνο τόση ενέργεια όση χρειάζεται. Αγοράζοντας ένα PSU των 500W δε σημαίνει ότι ο υπολογιστής σας θα καταναλώσει 500W ανά πάσα στιγμή - θα χρησιμοποιήσει μόνο όσο απαιτείται την παρούσα χρονική στιγμή.

Ράγες 12V

Μια ράγα είναι ένα ''μονοπάτι'' χαλκού που βρίσκεται στην κεντρική πλακέτα του PSU και ο ρόλος του είναι παρόμοιος με αυτόν ενός καλωδίου, να κουβαλάει ηλεκτρισμό. Στην προκυμμένη περίπτωση μια ράγα 12V κουβαλάει ηλεκτρικό φορτίο τάσεως 12V. Με τα πιο σύγχρονα εξαρτήματα συνήθως έρχεται και μεγαλύτερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από τη ράγα των 12V, έτσι οι κατασκευαστές τροφοδοτικών ξεκίνησαν να τροποποιούν τα τροφοδοτικά τους τοποθετώντας δύο ράγες 12V με ανεξάρτητη προστασία υπερβολικής τάσης, για λόγους ασφαλείας. Με το να υπάρχουν δύο ράγες που μοιράζονται τα αμπέρ μειώνεται και ο κίνδυνος κάποιο καλώδιο να ανεβάσει επικίνδυνα υψηλές θερμοκρασίες.

Οι πολλαπλές ράγες είναι μια καλή ιδέα, αλλά δυστυχώς μερικά κακώς κατασκευασμένα τροφοδοτικά έδωσαν μια κακή φήμη στις πολλές ράγες. Αντί να διαχωρίζουν τις υποδοχές PCIe σε πολλαπλές ράγες, κάποιοι κατασκευαστές βρέθηκαν να διαθέτουν το ρεύμα για πολλά εξαρτήματα του υπολογιστή μαζί με όλες τις διαθέσιμες συνδέσεις PCIe σε μία ράγα, με αποτέλεσμα την υπερφόρτωση όταν χρησιμοποιούνταν πολλά εξαρτήματα. Ευτυχώς, αυτή η ακατάλληλη διάταξη αποτελεί, πλέον, ένα σπάνιο φαινόμενο και τα περισσότερα τροφοδοτικά στην αγορά διαθέτουν πλέον μια ράγα 12V αποκλειστικά για τις συνδέσεις PCIe, και μια άλλη ράγα για τα υπόλοιπα εξαρτήματα του υπολογιστή. Για τη συντριπτική πλειοψηφία των χρηστών, δεν υπάρχει αντιληπτή διαφορά ανάμεσα σε ένα απλό ή με πολλαπλές ράγες PSU. Η διαφορά παρουσιάζεται κυρίως σε συστήματα με πολύ υψηλή κατανάλωση ενέργειας.

Συνδέσεις

Τα τροφοδοτικά έρχονται εξοπλισμένα με μια ποικιλία από συνδέσεις για τα διάφορα εξαρτήματα του υπολογιστή σας. Θα πρέπει, όμως, μόνοι σας να επιβεβαιώσετε πως το τροφοδοτικό σας έρχεται με τις απαραίτητες συνδέσεις, καθώς δεν υπάρχει κάποια πιστοποίηση, όπως το 80 Plus για την αποτελεσματικότητα.

Ακολουθεί μια σύντομη περίληψη των καλωδίων τα οποία συναντάμε συχνότερα στα τροφοδοτικά:

• Υποδοχή ATX (τροφοδοσία της μητρικής πλακέτας): Αυτή η υποδοχή 24 ακίδων παρέχει στην μητρική πλακέτα του υπολογιστή ηλεκτρικό ρεύμα και είναι συμβατή με τις παλαιότερες μητρικές πλακέτες με μια θύρα των 20 ακίδων.

• Υποδοχή τροφοδοσίας ATX12V/EPS12V: Αυτός ο σύνδεσμος χρησιμοποιείται για να τροφοδοτήσει απευθείας τον επεξεργαστή ενός υπολογιστή. Η υποδοχή ATX12V 4-pin είναι κοινή στα περισσότερα τροφοδοτικά, αλλά η υποδοχή EPS12V 8-pin είναι διαθέσιμη μόνο σε high-end μονάδες για μητρικές και επεξεργαστές που απαιτούν πολύ περισσότερη ενέργεια.

• Υποδοχή ρεύματος Serial ATA: Αυτά τα μικρά καλώδια χρησιμοποιούνται κυρίως σε συσκευές αποθήκευσης και οπτικά μέσα και συνήθως είναι αυτά που πρέπει να προσέχετε αν φτάνουν για όλες σας τις συσκευές.

• 4-pin Molex υποδοχές (για περιφερειακά): Αυτά τα Molex καλώδια χρησιμοποιούνται για να τροφοδοτήσουν με ρεύμα μία ποικιλία περιφερειακών που κυμαίνονται από τους σκληρούς δίσκους μέχρι και τους ανεμιστήρες του συστήματος. Η χρήση τους, όμως, έχει περιοριστεί μετά την άφιξη του SATA.

• Υποδοχή Floppy: Ένα μικρό καλώδιο που παρέχει ενέργεια στις μονάδες δισκέτας.

• Υποδοχή PCIe 6-pin: Αυτή η υποδοχή χρησιμοποιείται γενικά για την τροφοδοσία ισχυρών καρτών γραφικών.

• Υποδοχή PCIe 8-pin: Αυτή η υποδοχή διαμορφώνεται συνήθως από έναν σύνδεσμο 6+2 pins και παρέχει περισσότερη ισχύ σε high-end κάρτες γραφικών.

Modular ή όχι;

Όσον αφορά τη συνδεσιμότητα, ο ευκολότερος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι έχετε όλες τις απαραίτητες συνδέσεις αλλά και ότι θα είστε καλυμμένοι για μια μελλοντική αναβάθμιση είναι να επιλέξετε ένα τροφοδοτικό με περισσότερες συνδέσεις από ό, τι σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε. Ακούγεται σαν μια καλή ιδέα, αλλά όλη η επιπλέον καλωδίωση πρόκειται να εισαγάγει περισσότερη ακαταστασία στον υπολογιστή σας και μπορεί ακόμη και να εμποδίζει τη ροή του αέρα στο κουτί σας. Η λύση είναι να επιλέξετε ένα modular τροφοδοτικό το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να εγκαθιστούν μόνο τα καλώδια που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν.

Σε αντίθεση με τα μη-modular τροφοδοτικά οπού όλα τα καλώδια βρίσκονται συνεχώς στη μια πλευρά της μονάδας, τα modular τροφοδοτικά έχουν μια σειρά από θύρες στο τροφοδοτικό οπού συνδέονται όλα τα καλώδια. Ένα ευρύ φάσμα καλωδίων έρχεται συνήθως μαζί με το τροφοδοτικό, με τα καλώδια να είναι συχνά διαθέσιμα σε διαφορετικά μήκη, πράγμα που καθιστά ευκολότερη την επιλογή του σωστού καλωδίου για το κουτί σας. Τα modular τροφοδοτικά προσφέρουν αναμφίβολα ένα πιο τακτοποιημένο οπτικό αποτέλεσμα, αλλά συνήθως είναι πιο ακριβά από ό,τι τα αντίστοιχα μη-modular μοντέλα.

ErP

Το ErP (Energy-using Products) είναι μια οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θεσπίζει ένα πλαίσιο βάσει του οποίου οι κατασκευαστές των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια, κατά το στάδιο του σχεδιασμού, υποχρεούνται να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας και των άλλων αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον που προκύπτουν κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος. Για τους προσωπικούς υπολογιστές, έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η συνολική κατανάλωση ενέργειας του συστήματος δεν υπερβαίνει τα 1W όταν ο υπολογιστής απενεργοποιείται ή τοποθετείται σε κατάσταση αναμονής. Προκειμένου να επιτευχθεί η οδηγία, θα πρέπει να εξασφαλίσετε πως η μητρική σας πλακέτα και το τροφοδοτικό σας είναι συμβατά με την οδηγία ErP.

Προηγούμενα άρθρα:

Τι πρέπει να ξέρετε για τους επεξεργαστές

Τι πρέπει να ξέρετε για τις κάρτες γραφικών

Εσείς, ποιο άλλο εξάρτημα του ηλεκτρονικού υπολογιστή θα θέλατε να δείτε σε κάποιο από τα επερχόμενα Stories του Unboxholics.com; Προτείνετέ το στα σχόλια παρακάτω!

Πηγές: 1) Wikipedia.com. 2) Overclock.net. 3) Hexus.net. 4) tomshardware.co.uk. 5) anandtech.com