Ξεσκονίζοντας το backlog: Return of the Obra Dinn

Σε αυτή τη νέα στήλη ρίχνουμε μια ετεροχρονισμένη κριτική ματιά σε τίτλους του πρόσφατου ή και του μακρινού παρελθόντος. Ξεκινάμε με το Return of the Obra Dinn, το οποίο γιορτάζει ένα χρόνο από την αρχική κυκλοφορία του στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και συγχρόνως σήμερα κυκλοφορεί για Switch, PS4 και Xbox One.

Σχεδόν σε κάθε πολιτισμό και κουλτούρα του κόσμου υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από  ιδέες και θεωρίες περί θανάτου. Μία αρκετά γνωστή, η οποία πιστεύεται από ένα σεβαστό σε μέγεθος πληθυσμιακό κομμάτι, είναι αυτή που αφορά όσους έφυγαν από τη ζωή χωρίς κάποιος να γνωρίζει το πώς, καθώς και όσους εξαφανίστηκαν με τον ίδιο τρόπο. Σύμφωνα με τέτοιες θεωρίες, η ψυχή κάποιου που έφυγε από τη ζωή και δεν μαθεύτηκε ποτέ, το πώς ή ποιος ευθύνεται για αυτή την απώλεια για παράδειγμα, δεν μπορεί να ηρεμήσει. Έτσι, αργά ή γρήγορα και με διάφορους τρόπους, θα πρέπει να βρεθούν απαντήσεις και οι ψυχές να ηρεμήσουν.

Πολλές ταινίες έχουν βασιστεί σε ένα τέτοιο σεναριακό μοτίβο, καθώς και πολλά horror βιντεοπαιχνίδια. Το παιχνίδι που θα μας απασχολήσει σήμερα όμως δεν ανήκει στα horror. Και αυτό διότι ο δημιουργός ανέμειξε αυτή τη σεναριακή βάση, με ένα πιο mystery στοιχείο, καταφέρνοντας  να δώσει μια πιο ισορροπημένη πτυχή στο πόνημά του. Μιλάμε φυσικά για το The Return of The Obra Dinn, φτιαγμένο από τα χέρια του Lucas Pope, τον οποίο πρωτογνωρίσαμε μέσω της πρώτης δουλειάς του στο Papers, Please, πίσω στο 2013. Με το ίδιο μεράκι για κάτι πρωτότυπο, αλλά με νέους μηχανισμούς επιστρέφει χαρίζοντάς μας κάτι πολύ ιδιαίτερο.

Θυμάστε πριν μερικά χρόνια που κυκλοφόρησε για τα δεδομένα της εποχής, ένα λίγο πιο alternative παιχνίδι με όνομα Her Story; Σε αυτό, ο παίκτης έπρεπε να γίνει ντετέκτιβ και να καταλάβει την πλοκή μόνος του (είναι καταπληκτικό παρεμπιπτόντως). Έτσι περίπου κι εδώ, ο παίκτης αναλαμβάνει το ρόλο ενός πράκτορα ο οποίος αποστέλλεται μεσοπέλαγα σε ένα πλοίο με όνομα Obra Dinn, το οποίο από το 1803 είχε εξαφανιστεί, και εμφανίστηκε μυστηριωδώς  περίπου 5 χρόνια αργότερα. Στο πλοίο αυτό έχουν συμβεί πολλά θανατηφόρα γεγονότα, σε πολλές χρονικές στιγμές του παρελθόντος. Με τη βοήθεια ενός ειδικού ρολογιού, ο πράκτορας βλέπει και ακούει ένα στιγμιότυπο από το θάνατο του εκάστοτε πτώματος που βρίσκει. Σκοπός του είναι να σώσει τη μοίρα όλων των χαμένων ψυχών, καταγράφοντας τα στοιχεία και το αίτιο θανάτου τους.

Αυτό φυσικά δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, καθώς οι πληροφορίες που δίνουν τα στιγμιότυπα είναι ελλιπέστατες. Ο παίκτης πρέπει να σκεφτεί, να υποθέσει και να εργαστεί σαν πραγματικός ντετέκτιβ ώστε να καταλήξει σε σωστά συμπεράσματα. Το ένα πτώμα, οδηγεί στο άλλο, το ένα μέρος του πλοίου οδηγεί στο άλλο και η μια χρονική περίοδος συνδέεται με την άλλη. Το κάθε τραγικό γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα πολλούς θανάτους στο πλοίο, αποτελεί ένα chapter του βιβλίου που έχει στην κατοχή του ο πράκτορας.  Συναντώντας ένα πτώμα, αμέσως πρέπει να χρησιμοποιήσει το ρολόι του ώστε να ακούσει έναν διάλογο ή ένα ηχητικό μέρος του θανάτου του πτώματος, καθώς και έπειτα να μεταβεί σε μια παγωμένη εικόνα-στιγμιότυπο, και να πλοηγηθεί μέσα σε αυτή.

Μέσω αυτής της εικόνας, στόχος είναι να εξάγει συμπεράσματα για το πώς πέθαναν τα άτομα, με ποιο τρόπο, από ποιόν ή τι, καθώς και ποια ακριβώς ήταν τα άτομα αυτά, και τί ρόλο είχαν στο πλήρωμα του πλοίου. Όταν τελειώσει το στιγμιότυπο του θανάτου, ανοίγει το βιβλίο στο αντίστοιχο κεφάλαιο, ώστε να καταγραφούν από τον παίκτη οι πληροφορίες που λήφθηκαν. Καμιά φορά οι πληροφορίες δεν είναι αρκετές για να δοθούν άμεσες απαντήσεις. Άλλες φορές η σωστή απάντηση θα δοθεί αργότερα μέσω της μεθόδου του αποκλεισμού, ενώ άλλες φορές απλά χρειάζονται υποθέσεις και δοκιμές στα στοιχεία που είναι διαθέσιμα.

Επιπλέον, βλέποντας το θάνατο ενός ατόμου, μπορεί να συναντήσει κανείς κι άλλους θανάτους. Σε μια τέτοια περίπτωση, παγιδεύεται μέσα στο ρολόι η ψυχή και ελευθερώνεται αμέσως μετά, οδηγώντας μας σε ένα νέο πτώμα που θα μας δώσει νέες πληροφορίες. Με αυτόν τον τρόπο, ο πράκτορας εξερευνά το πλοίο, μαθαίνει για τις ιστορίες, τους θανάτους και τις αιτίες αυτών και προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα, για κάθε ένα από τα εξήντα μέλη του πληρώματος. Καταφέρνοντάς το, η μοίρα των ανθρώπων αυτών σώζεται και η ψυχή τους κατά κάποιο τρόπο ηρεμεί.

Ο συγκεκριμένος μηχανισμός εξερεύνησης παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον. Είναι τόσο εθιστική η ροή του παιχνιδιού που δύσκολα κάποιος θα το σταματήσει επειδή βαρέθηκε. Παρόλο που σαν μηχανισμός είναι κατά βάση μια επανάληψη (βρίσκεις πτώμα, βλέπεις πώς πέθανε, καταγράφεις και προχωράς), η ανθρώπινη περιέργεια και ανάγκη εξερεύνησης από τη μία και η αριστοτεχνική ροή που έχει καταφέρει να δώσει ο δημιουργός στο παιχνίδι από την άλλη, καθιστούν αδύνατο το να βαρεθεί ο παίκτης. Βέβαια, ακριβώς επειδή το παιχνίδι αποτελεί από μόνο του ένα τεράστιο παζλ και σκοπός είναι να λυθεί, δεν υπάρχει κανένα άλλο στοιχείο δυσκολίας ή πρόκλησης.

Δηλαδή, δεν υπάρχουν μικρογρίφοι ή  μικρά παζλ κατά την εξερεύνηση. Βέβαια, η απουσία τους συνολικά δεν με ενόχλησε και πολύ, αφού ήμουν καθ’ όλη τη διάρκεια απασχολημένη, προσπαθώντας να εξάγω σωστά συμπεράσματα. Αυτό που θα ήθελα όμως είναι λίγο περισσότερη αλληλεπίδραση ανάμεσα στο πλοίο και τον παίκτη. Εάν υπήρχε έστω ελάχιστα παραπάνω, θα άγγιζε τα όρια του αριστουργήματος για εμένα.

Ο μηχανισμός του storytelling είναι το ίδιο ενδιαφέρον. Το αρχικό σχέδιο του δημιουργού ήταν ο πρωταγωνιστής να βιώνει τον κάθε θάνατο των ατόμων, σε πρώτο πρόσωπο. Δηλαδή, να πεθαίνει ξανά και ξανά μέχρι να βρει απαντήσεις. Επειδή αυτό τον δυσκόλεψε στην πράξη, σκέφτηκε τη μέθοδο με τις παγωμένες εικόνες. Και έτσι, το “κάθε εμπόδιο για καλό”, ενσαρκώθηκε στο αποτέλεσμα. Σαν μέθοδος, οι παγωμένες εικόνες χρησιμοποιούνται στις μέρες μας από εκπαιδευτικούς για διδακτικό σκοπό.

Με λίγα λόγια, ένα άτομο κλείνει τα μάτια του, τα υπόλοιπα στέκονται παγωμένα μιμούμενα μια εικόνα που έχουν δει, και το άτομο πρέπει να πλοηγηθεί στο χώρο και να εξάγει συμπεράσματα επισημαίνοντας λογικά τα όσα παρατηρεί. Από πολλούς εκπαιδευτικούς έχει τονιστεί ότι οι παγωμένες εικόνες προάγουν και βοηθούν την παρατηρητικότητα, τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη και άλλα. Η επιλογή αυτής της μεθόδου τελικά χάρισε στο παιχνίδι μια διαφορετική αίσθηση, η οποία μάλιστα για τους λόγους που αναφέρω, ταιριάζει και εξυπηρετεί το βασικό ζητούμενο του παιχνιδιού, δηλαδή την σωστή παρατήρηση και εξαγωγή συμπερασμάτων με βάση τη λογική.

Ένα ακόμη κομμάτι που μου τράβηξε το  ενδιαφέρον, είναι φυσικά το οπτικοακουστικό. Ο δημιουργός, Lucas Pope, χρησιμοποίησε την μηχανή Unity για να φτιάξει ένα παιχνίδι με 1-bit αισθητική, αλλά τρισδιάστατη προοπτική σε πρώτο πρόσωπο. Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά ιδιαίτερο. Με απλές γραμμές και τελίτσες δίνεται η αίσθηση ενός πραγματικού περιβάλλοντος. Μάλιστα, σε ορισμένα σημεία οι λεπτομέρειες είναι περισσότερες και τραβούν την προσοχή. Αυτά τα σημεία δεν είναι τυχαία. Έτσι, ο δημιουργός επεμβαίνει αριστοτεχνικά και οδηγεί τον παίκτη εκεί που θέλει, τονίζοντας απλά και διακριτικά τα σημεία που πρέπει.

Το ηχητικό κομμάτι από την άλλη δεν είναι απλά ενδιαφέρον, αλλά υποδειγματικό. Τα ηχητικά κλιπ, στιγμές προτού βρεθώ να κοιτάω τον ανατριχιαστικά τραγικό θάνατο ανθρώπων, με έφερναν σε σημείο να γουρλώνω τα μάτια από το άγχος για το τί πρόκειται να αντικρίσω μερικά δευτερόλεπτα μετά. Η δουλειά των ανθρώπων που εργάστηκαν στον ήχο είναι άψογη και δίνει ποιότητα στο παιχνίδι. Ειδικά το soundtrack, το οποίο είναι πόνημα του ίδιου του δημιουργού, είναι εξαιρετικό.

Εάν και το The Return of The Obra Dinn δεν είναι ένα horror παιχνίδι, καταφέρνει και αποκτά μια horror αίσθηση και ατμόσφαιρα και αυτό χωρίς φθηνά jumpscares ή ρεαλιστικά γραφικά. Η γραφή του, ο αριστοτεχνικός τρόπος που αυτή παρουσιάζεται, το cοncept και οι ιστορίες του, καταφέρνουν και ανεβάζουν παλμούς στο άκουσμα και θέαμα των τραγικών θανάτων του πληρώματος και επιβατών του πλοίου. Το αγαπημένο μου κομμάτι αυτής της εμπειρίας είναι ότι στο τέλος της, 5 σχεδόν ώρες μετά, ένιωσα οικειότητα με το πλοίο. Η αίσθηση που μου άφησε σαν παιχνίδι, δεν είναι η αίσθηση μιας ιστορίας που ακολούθησα και μόλις τελείωσε. Αλλά, μιας ιστορίας που βίωσα και που πια αποτελεί προσωπική ανάμνηση. Δεν μπορώ παρά να προτείνω σε όλους να του ρίξουν μια ματιά.

Συνοψίζοντας…

Ο κύριος Pope, παρά τις πρακτικές δυσκολίες, κατάφερε να δημιουργήσει ένα βιντεοπαιχνίδι με ιδιαίτερο στυλ και χαρακτήρα, το οποίο όμως αντί να απομακρύνει τον παίκτη, τον μαγνητίζει και τον τραβά όλο και πιο βαθιά στην ιστορία του, μέχρις ότου νιώσει ότι είναι πραγματικά μέρος αυτής. Το The Return of The Obra Dinn, πέρα από ένα παζλ βιντεοπαιχνίδι με περίεργη αισθητική, είναι μια εμπειρία που πραγματικά αξίζει να βιώσει κανείς.