Kορυφαίοι σκηνοθέτες του σινεμά

Υπάρχουν πολλοί σκηνοθέτες αυτήν τη στιγμή στο μυαλό μου που έχουν συμβάλλει τα μέγιστα σε αυτή την τέχνη. Όμως δεν αρκεί μόνο το όνομα, άλλα και οι επιλογές του καθενός. Έτσι, ακόμη και αυτοί φαίνεται να έχουν υποπέσει σε ‘σφάλματα’ κάποιες φορές γυρίζοντας ταινίες όχι και τόσο αξιομνημόνευτες. Δε θα σας αναλύσω ποιες είναι οι κακές ταινίες του κάθε επιτυχημένου σκηνοθέτη, όμως θα σταθώ σε εκείνους τους εν ζωή ανθρώπους που κατά τη γνώμη μου είχαν τις λιγότερες αποτυχίες στην καριέρα τους. Σε αυτούς που ότι ακουμπούν γίνεται χρυσός, όπως ακριβώς συνέβαινε και με το βασιλιά Μίδα της μυθολογίας.

Quentin Tarantino

Είτε σας αρέσει, είτε όχι, ο Tarantino έχει δημιουργήσει πια τη δική του ‘σχολή’. Διαθέτει ένα μοναδικό τρόπο να εξιστορεί τις περιπέτειες των χαρακτήρων του, ακόμη κι αν αυτοί είναι ο…Τζόρτζ Κλούνεϊ (Από το σούρουπο ως την Αυγή, 1996). Ίσως αποτελεί αμφιλεγόμενη επιλογή για κάποιους από εσάς, γεγονός είναι όμως πως δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Δεν θέλω να προβώ σε spoilers για όσους δεν είχαν την τύχη να την δουν, όμως είναι από εκείνες τις ταινίες που σε πιάνουν απροετοίμαστο. Το λιγότερο cult. Εδώ ο Tarantino ασχολείται αποκλειστικά με το σενάριο της ταινίας και όχι με την σκηνοθεσία, παρόλα αυτά, δε πιστεύω πως θα έκανε και ο ίδιος κάτι διαφορετικό από το τελικό αποτέλεσμα. Ξεκίνησα με αυτή την ταινία που βρίσκεται στη μέση περίπου της καριέρας του για να σας αναφέρω τι προηγήθηκε αλλά και τι επακολούθησε αυτής. Δεν θα ασχοληθούμε με τις μικρού μήκους ταινίες που έχει γυρίσει κατά καιρούς όπως το ‘My best friend’s birthday’ ή το ‘Dance me to the end of love’ για ευνόητους λόγους, παρόλο που μπορεί κανείς να δει δείγματα των διαλόγων που θα γράφηκαν από πολύ νωρίς στην καριέρα του.

Η δυνατή είσοδος του Tarantino στην κινηματογραφική σκηνή ήρθε με το Reservoir Dogs. Ένα αρκετά βίαιο φιλμ με έξυπνους διαλόγους και αξιομνημόνευτους χαρακτήρες. Εδώ ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης έδειξε στον κόσμο ακριβώς ποιό είναι το στυλ ταινιών που πρόκειται να κάνει. Πολλοί από το κάστ χαρακτηρίστηκαν ως οι ‘ιδανικοί’ σύμμαχοί του και πολλούς από αυτούς τους χρησιμοποίησε αργότερα στις υπόλοιπες ταινίες του. Στη συνέχεια μας χάρισε το ‘True Romance’ ως συγγραφέας με σκηνοθέτη τον Tony Scott γνωστό από τις σκηνοθετικές του απόπειρες στο Top Gun ή τον ‘Μπάτσο του Μπέβερλι Χιλς’. Η ταινία που τάραξε όμως τα νερά και τον έκανε περισσότερο γνωστό στο ευρύ κοινό ήταν το Pulp Fiction το 1994. Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς για αυτή την ταινία; Διάλογοι που έχουν μείνει, σκηνές που έχουν σατιριστεί (όπως η περίφημη του χορού μεταξύ Θέρμαν και Τραβόλτα) και σενάριο που ενώνει όλες τις ιστορίες στο τέλος όπως ακριβώς ένα καλό Pulp Fiction book (νουβέλα τσέπης).

Εκρηκτική ταινία ήταν και η επόμενή του, το Natural Βorn Κillers, με εξαιρετικές ερμηνείες όπως αυτή του Woody Harrelson, σε σκηνοθεσία του μεγάλου Oliver Stone. Στη συνέχεια εκμεταλλεύτηκε το βλέμμα του Τιμ Ροθ αποτυπώνοντας στο φιλμ ένα κλασικό θεατρικό με τίτλο ‘Four Rooms’, πάλι με τη δράση να κορυφώνεται στα τελευταία λεπτά. Λίγο αργότερα, το 1997 μας έδωσε το Jackie Brown, άλλη μία εξαιρετική ταινία γραμμένη και σκηνοθετημένη από εκείνον. Το χάσαμε για 6 περίπου χρόνια, όμως η επιστροφή του άξιζε την αναμονή. Ο λόγος για τα εναπομείναντα έργα που μας συντροφεύουν μέχρι σήμερα.

Αρχίζοντας με το Kill Bill το οποίο ολοκληρώθηκε σε δύο μέρη και έφτασε στα άκρα σε πολλές περιπτώσεις επί της οθόνης, συνέχισε με το Grindhouse και το Death Proof μαζί με τον καλό του φίλο Rodrigez, δημιούργησε κι άλλους ξεχωριστούς χαρακτήρες στο Inglorious Basterds κερδίζοντας ένα σκασμό βραβεία και συνέχισε με το Django Unchained, μια ταινία που του απέφερε 2 βραβεία Όσκαρ. Η πιο πρόσφατη ταινία του είναι το ‘Hateful Eight’  που αργεί χαρακτηριστικά να πάρει μπροστά όμως συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο που γνωρίσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Το συγκεκριμένο φιλμ μάλιστα παραλίγο να μην γυριστεί καθώς είχε διαρρεύσει στο ιντερνέτ και είχε κάνει έξαλλο τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο. Για τη συνέχεια κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι μας επιφυλάσσει, όμως έχει ανακοινώσει πως πρόκειται να κυκλοφορήσει ένα τρίτο μέρος του Kill Bill (Vol. 3).

Martin Scorsese

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ακόμα μια λαμπρή προσωπικότητα, πάντα κινηματογραφικά. Δε μας φτάνει το «χαρτί» για να αναλύσουμε την καριέρα αυτού του ανθρώπου, όμως μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως ο Scorsese έχει καταφέρει να επηρεάσει όσο λίγοι το χώρο του κινηματογράφου. Οι περισσότεροι εύχονται να γυρίσουν έστω μια καλή ταινία στη ζωή τους, την ώρα που ο συγκεκριμένος παραμένει κορυφαίος όσες δεκαετίες κι αν περάσουν. Ο άνθρωπος ξεκίνησε να αφήνει το στίγμα του σχεδόν σε κάθε δεκαετία από τις αρχές του 1970, όταν έδωσε στο κοινό το ‘Taxi Driver’με τον Robert De Niro, συνέχισε την επόμενη δεκαετία με το ‘Raging Βull’, καθώς και στην δεκαετία του 90 με το ‘Goodfellas’, μια προσωπική αγαπημένη μου (μαζί με το Casino).

Είναι κρίμα φυσικά να μην αναφερθούμε όμως και στις ‘ενδιάμεσές’ του ή τις πιο σύγχρονες. Ταινίες όπως το ‘Mean Streets’ , το ‘King of Comedy’ με το δίδυμο Deniro – Jerry Lewis, τον ‘τελευταίο πειρασμό του Χριστού’, το ‘Cape Fear’ (ο De Niro έχει την τιμητική του εδώ) ή το Casino που προανέφερα. Συνεχίζοντας το σερί των επιτυχιών ανά δεκαετία, βρίσκουμε το Gangs of New York το 2002 με έναν αξέχαστο ‘Daniel Day Lewis’, το ‘Aviator’ με τη νέα του ‘μούσα’ τον DiCaprio, το The Departed φυσικά που έκανε αίσθηση εκείνη τη χρονιά στα Όσκαρ, το Shutter Island, το επικό Hugo, το πιο πρόσφατο ‘Ο λύκος της Wall Street’, καταλήγοντας στο ‘Silence’, ένα παράξενο φιλμ για τους μη μυημένους στον τρόπο μετάδοσης του Scorsese.

David Lynch

Ίσως η πιο ‘ιδιαίτερη’ μορφή στο χώρο του κινηματογράφου. Ο David Lynch είναι δύσκολος στην ‘ανάγνωση’ σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Ανήκει σε εκείνη την εκλεκτή κάστα ανθρώπων που σπάνια έχουν κάτι κακό να δώσουν στο κοινό τους. Συνήθως πρέπει να προσπαθήσεις αρκετά για να καταλάβεις τα νοήματα που έχει επιμελώς αποδομήσει στις ταινίες του. Εξαιρετικός σε όλα του, ίσως λίγο παραπάνω μπερδεμένος για τον απλό θεατή, όμως πραγματικά, δίνει άλλη διάσταση σε αυτό που ονομάζουμε ‘τέχνη’ του κινηματογράφου. Και αυτός έχει ξεκινήσει πολλές δεκαετίες πίσω να δημιουργεί τη δική του ‘σχολή’, με ταινίες γύρω στο 1980 όπως το ‘Elephant Man’, το αμφιλεγόμενο ‘Dune’ ή το ‘Eraserhead’.

Οι πιο μυημένοι ίσως να γνωρίζουν ακόμη και το ‘Six Men Getting Sick’ του 1966 όπου παρουσιάζει απλώς ανθρώπους να ξερνούν. Από εκεί και πέρα έχουμε ένα Wild at Heart με τον Nickolas Cage σε ένα αρκετά βίαιο φιλμ, φυσικά το ‘Lost Highway’, το ‘Straight Story’ καθώς και το πιο mainstream (για αδιανόητους λόγους), ‘Mulholland Drive’. Πρόσφατα καταπιάστηκε με την σειρά ‘Twin Peaks’ παραδίδοντας ένα πολύ αξιόλογο αποτέλεσμα. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε πως είναι ο ‘περίεργος’ και ο ‘ψαγμένος’ εκείνος άνθρωπος του Hollywood που σίγουρα θα θυμούνται όλοι οι παραγωγοί στους οποίους προσπάθησε ανά τα έτη να προωθήσει τις ιδέες του. Θα ήθελα να είμαι παρόν σε ένα από εκείνα τα meetings κάποιου στούντιο όπου θα τους εξηγούσε πως θα γυρνούσε μια ταινία.

Christopher Nolan

Ο Nolan είναι ακόμη μια περίπτωση πολύ επιτυχημένου, και όχι άδικα σκηνοθέτη. Ξεκίνησε με μικρές δημιουργίες και έφτασε να κάνει το μπάμ με την ταινία ‘Memento’, αν και πρέπει να ρίξουμε λίγο τον προβολέα στο ‘Following’ του 1998 που επίσης είναι μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια. Το Memento τάραξε τα νερά και αγαπήθηκε από το κοινό. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στον Nolan να μπει για τα καλά σε εκείνη την ελίτ ανθρώπων που θα κυνηγούσαν το όραμά τους παραπάνω από τη δόξα. Αφού έκανε πράξη τον κρυφό του καημό να σκηνοθετήσει τον Al Pacino μαζί με τον Robin Williams στο Insomnia του 2002, σε μια ομολογουμένως περίεργη ταινία που ακροβατούσε στο ‘ναι’ και το ‘όχι’ του κοινού μιας και πολλοί δεν είχαν συνηθίσει τον Williams σε τόσο κόντρα ρόλο, έφτασε η ώρα να ξυπνήσει τον Batman, με το Batman Begins.  Έτσι κατάφερε να γίνει ακόμα πιο mainstream και αγαπητός στο κοινό. Ο Christian Bale όταν δεν κατακεραύνωνε τους τριγύρω ηθοποιούς κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων έδινε στον Nolan αυτό ακριβώς που επιθυμούσε για το ύφος της ταινίας του, μιας ταινίας ομολογουμένως εντυπωσιακής για τα δεδομένα του ‘Batman’.

Δεν είχαμε δει ακόμη τίποτα όμως. Στο ενδιάμεσο αυτής της τριλογίας του υπερήρωα, ο Nolan μας έδωσε το Prestige, μια ταινία που ακόμη και σήμερα την θεωρώ ξεχωριστή για εμένα. Κυριολεκτικά όμως τίναξε την μπάνκα στον αέρα με τον ‘Dark Knight’, το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Batman. Όλοι μας μπορούμε να εκτιμήσουμε την ηθοποιία του Ledger σε αυτό το φιλμ, καθώς και την εκπληκτική σκηνοθεσία του Nolan. Πιστός στην παράδοση των καλών ταινιών, συνέχισε με το Inception, κάνοντας εύπεπτο στο κοινό ένα δύσκολο concept, δημιουργώντας memes και καθιερώνοντας έτσι την λέξη στην καθημερινότητα μας. Ο Nolan έκλεισε την τριλογία του με το Dark Knight Rises, διατηρώντας ψηλά την ποιότητά της, ίσως εκτός μόνο από την αφίσα όπου ο Batman δεν είναι κεντραρισμένος κοιτώντας έξω από ένα κτήριο. Συνηθισμένος στο να παρουσιάζει ‘βαριά’ concept σε όλα τα κοινωνικά στρώματα των θεατών, γύρισε το ‘Interstellar’, μια ταινία που δίχασε αρχικά για το μπέρδεμα πραγματικών και φανταστικών γεγονότων, όμως στο τέλος αγαπήθηκε από τους περισσότερους. Σύντομα θα έχουμε το ‘Dunkirk’ από αυτόν, ένα αντιπολεμικό φιλμ του οποίου τα πρώτα δείγματα το κάνουν να δείχνει ξεχωριστό.

Wes Anderson

Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου. Αν και οι περισσότεροι δεν έχουν καταλήξει μάλλον στο αν τους αρέσει ή όχι ο Anderson (πάντα με βάση το box office), νομίζω πως είναι από τους πλέον αδικημένους. Ξεκίνησε να μας δείχνει δείγματα με το Bottle Rocket το 1996, μια ταινία με τους αδερφούς Wilson (Owen και Luke) που λίγοι θα θυμούνται. Κι όμως είναι μια ιδιαίτερη κωμωδία που αξίζει να παρακολουθήσετε. Εξάλλου δείχνει λίγα από τα ‘δόντια’ του Anderson από νωρίς. Δύο χρόνια αργότερα γύρισε το Rushmore με την νέα του ‘μούσα’ , τον Bill Murray που έμελλε να χρησιμοποιήσει και αργότερα στην καριέρα του, όπως στο ‘The Royal Tenenbaums’ το 2001 ή το ‘The life aquatic with Steve Zissou’. Συνέχισε αυτό το περίεργο ύφος κωμωδίας και δράματος με ταινίες που συμπεριλαμβάνουν τον Owen Wilson ή τον Bill Murray, όπως το ‘The Darjeeling Limited’ το 2007 ή το ‘Fantastic Μr. Fox’ δύο χρόνια αργότερα.

Πόσοι από εσάς θυμάστε την σκηνή αποχαιρετισμού του μοναχικού λύκου στον λόφο άραγε;. Το 2012 έβαλε στο καστ του ακόμα και τον Bruce Willis με το εξαιρετικό ‘Moonrise Kingdom’, ένα προσωπικό αγαπημένο μου και ίσως το καλύτερο πριν το μεγάλο ‘The Grand Budapest Hotel’ που σάρωσε τα βραβεία και τα Όσκαρ. Αν αναλογιστεί κανείς το νεαρό της ηλικίας του, το ιδιόρρυθμο στυλ του και την γενική κουλτούρα του Hollywood, είναι άξιο απορίας αλλά και θαυμασμού το πώς έχει καταφέρει να κατακτήσει την κορυφή.

Alejandro Inarritu

To 2000 εμφανίστηκε ένα φιλμ που ξεπερνούσε τις 2 ώρες, που προτάθηκε για ένα βραβείο Όσκαρ και έδειξε το ταλέντο αυτού του σκηνοθέτη. Ο λόγος για το ‘Amores Perros’ , ένα καταπληκτικό δράμα που αξίζει να δείτε. Ο Inarritu έγινε περισσότερο γνωστός μέσα από το έργο «21 Γραμμάρια» που πραγματεύονταν το βάρος της ψυχής ενός ανθρώπου και που χάρισε διπλάσιες υποψηφιότητες για ένα Όσκαρ. Ο Inarritu έβλεπε πως είχε απήχηση, καθώς και τα Όσκαρ να πλησιάζουν προς την πόρτα του. Το 2006 λοιπόν συνεργάστηκε με τον Gustavo Santaolala (γνωστό στους gamers από το soundtrack του ‘The Last of Us’) κερδίζοντας ένα από τα πολυπόθητα αγαλματίδια με την ταινία ‘Babel’, μια αρκετά περίεργη ταινία ως προς το ρυθμό της αλλά και το περιεχόμενό της που κινήθηκε γύρω στις ανθρώπινες αξίες, την τύχη ή την ατυχία καθώς και τις δυσκολίες γύρω από την συνεννόηση ανθρώπων διαφορετικών εθνικοτήτων.

Πρωταγωνιστής εδώ ήταν ο Brad Pitt σε ακόμη μια προσπάθεια να πάρει σπίτι του κάποιο Όσκαρ αποδεικνύοντας πως δεν είναι μόνο για να τρώει στις σκηνές. Το ‘Biutiful’ του 2010 αν και αρκετά περίεργο, προσωπικά μου άρεσε, αγαπήθηκε από το κοινό και μάλιστα προτάθηκε και αυτό για 2 Όσκαρ, το ένα για την ερμηνεία του Javier Bardem και το άλλο για καλύτερη Ξενόγλωσση ταινία. Και ύστερα ήρθε το 2014 όπου με το ‘Birdman’ σάρωσε όλα τα ‘καλά’ βραβεία στην τελετή απονομής των Όσκαρ, συμπεριλαμβανομένου των ‘καλύτερης ταινίας’ και ‘σκηνοθεσίας’ φυσικά. Το Birdman ήταν μια εξαιρετικά καλά γυρισμένη ταινία, μια νέα οπτική και μια φρέσκια πνοή με την κάμερα να γυρίζει τρελά γύρω από τον πρωταγωνιστή ακολουθώντας τον.

Όλες οι ερμηνείες σε αυτήν είναι πολύ υψηλού επιπέδου και ενώ θα μπορούσε να έχει καλύτερο τέλος, δεν ξέρω αν θα μπορούσε να έχει καλύτερο τέλος (δεν ξέρω επίσης αν καταλαβαίνετε τι εννοώ). Όπως και να έχει επιτέλους ο Inarritu είχε αποδείξει στον κόσμο πως ήταν σταθερός στην ποιότητα. Αυτό έκανε και με την επόμενη ταινία του, κάνοντας το back to back κερδίζοντας για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το Όσκαρ σκηνοθεσίας με το ‘The Revenant’. Το έργο θα μείνει στην ιστορία και για ένα ακόμη βραβείο, αυτό του πρώτου ανδρικού ρόλου που κέρδισε ο πρωταγωνιστής του, Leonardo Di Caprio που έφαγε μέχρι και ωμό συκώτι για αυτό παρόλο που ήταν χορτοφάγος. Υποθέτω έχουμε ακόμη πολλά να δούμε από αυτόν τον εξαιρετικό σκηνοθέτη, μιας και πλέον με το budget που μπορεί να διαθέσει, οι επιλογές μοιάζουν πραγματικά ανεξάντλητες.

Εκεί έξω υπάρχουν και άλλοι αξιόλογοι καλλιτέχνες. Ποιος μπορεί άλλωστε να παραλείψει ανθρώπους σαν τον Hayao Miyazaki που πρωτοπορεί στο χώρο του animation εδώ και δεκαετίες, ή τον Paul Tomas Anderson που μας έχει χαρίσει κλασικές ταινίες όπως το ‘There will be blood’ , ‘Βoogie Νights’, ‘Μagnolia’και ‘The Μaster’ (με τον εξαιρετικό Joaquin Phoenix), ή ακόμη και τον Denis Vilneuve του σκληρού ‘Sicario’ ή του αμφιλεγόμενου ‘Arrival’, όπως επίσης και τον Woody Allen που συνεχίζει ακάθεκτος τόσες δεκαετίες μέσα στο χώρο με ταινίες σταθμούς που θα χρειαζόμασταν ένα ολόκληρο κείμενο για να περιγράψουμε. Υπάρχουν ταλέντα εκεί έξω και ιστορίες που περιμένουν να ειπωθούν. Η συνέχεια επί της οθόνης…