Νέα στοιχεία για τον ισχυρότερο σεισμό της Μεσογείου στην Κρήτη το 365 μ.Χ.

Καταστροφές, τσουνάμι και χιλιάδες νεκροί
22 Μαΐου 2021 11:20
Νέα στοιχεία για τον ισχυρότερο σεισμό της Μεσογείου στην Κρήτη το 365 μ.Χ.

Ο σεισμός της Κρήτης στις 21 Ιουλίου του 365 μ.Χ. έχει καταγραφεί στην ιστορία ως ο ισχυρότερος σεισμός που έχει πλήξει τη Μεσόγειο. Υπολογίζεται μεταξύ 8.3 και 8.7 ρίχτερ, κατέστρεψε όλες τις πόλεις της Κρήτης και προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στην κεντρική και νότια Ελλάδα, στη Λιβύη, στη Μικρά Ασία και την Αίγυπτο. Το σεισμό ακολούθησε ένα τσουνάμι που προξένησε καταστροφές σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, σκοτώνοντας παραπάνω από δέκα χιλιάδες ανθρώπους μόνο στην Αλεξάνδρεια αφού προχώρησε 3 χιλιόμετρα μέσα στην ενδοχώρα. Το ύψος των κυμάτων στην Αλεξάνδρεια σύμφωνα με ιστορικούς έφτασε τα 9.5 μέτρα.

Η έως τώρα πεποίθηση ήταν πως ο σεισμός προκλήθηκε από τη βύθιση της πλάκας της Αφρικής κάτω από την πλάκα του Αιγαίου, ανυψώνοντας τη δυτική Κρήτη κατά 9 μέτρα, όπως μαρτυρούν οι παραλίες απολιθωμάτων στην ακτογραμμή. Καμία άλλη μετατόπιση των πλακών όμως δεν έχει προκαλέσει τέτοια απελευθέρωση ενέργειας.

Νέα στοιχεία γέρνουν τη ζυγαριά προς την άποψη πως ο σεισμός οφείλεται σε ένα ρήγμα 100 χιλιομέτρων μεταξύ της Ελληνικής Τάφρου και τις ακτές της Κρήτης, το οποίο μετακινήθηκε κατά 20 μέτρα. Ένα τέτοιο ρήγμα εκτιμάται πως προκάλεσε και το μεγάλο σεισμό του 1303.

Τα ευρήματά μας τείνουν προς την εξήγηση πως ισχυροί σεισμοί και τσουνάμι στην Ανατολική Μεσόγειο μπορούν να προέλθουν από κανονικά ρήγματα, επισημαίνοντας τον κίνδυνο που μπορεί να προέλθει από σεισμούς κανονικών ρηγμάτων.

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό μελετώντας απολιθώματα από τις εκτεθειμένες ακτογραμμές και εφαρμόζοντας ραδιοχρονολόγηση για να διαπιστώσουν με ακρίβεια πώς το έδαφος μετατοπίστηκε για να παράγει αυτό το αποτέλεσμα. Η απότομη ανύψωση έως και 9 μέτρα σε ορισμένες περιοχές, εξέθεσε και σκότωσε αστραπιαία τεράστιες ποσότητες θαλάσσιων οργανισμών, οι σκελετοί και τα κέλυφη των οποίων αποκάλυψαν τα νέα αυτά στοιχεία.

Τα συμπεράσματα των επιστημόνων δεν αποτελούν απλά ιστορική περιέργεια. Σημαίνουν πως οι σημερινές τεχνικές και μοντέλα πρόβλεψης σεισμών, πρέπει να ρυθμιστούν για να λάβουν υπόψη τις καταστροφικές δυνατότητες των απλών ρηγμάτων.

Βάσει των ευρημάτων και της συνάφειας των μακροπρόθεσμων καταγραφών της επέκτασης στην περιοχή, ευνοούμε την απόδοση του σεισμού του 365 σε απλό ρήγμα. Ωστόσο σημειώνουμε πως χρειάζεται περισσότερη έρευνα, κυρίως γεωφυσική απεικόνιση, για να καταλάβουμε επαρκώς τον τεκτονικό και το σεισμικό κίνδυνο της Ελληνικής Τάφρου.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο AGU Advances.