Πώς θα βλέπαμε τον ουρανό αν είχαμε όραση ακτίνων γ; (ΒΙΝΤΕΟ)

Το μεγαλύτερο ποσοστό φωτός που υπάρχει στο σύμπαν είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι. Το ορατό για εμάς είναι μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, αλλά χάρη στην τεχνολογία των τηλεσκοπίων, μπορούμε να δούμε και άλλα κομμάτια του. Ένα τέτοιο όργανο είναι το Fermi Gamma-Ray Space Telescope της NASA, το οποίο εκτοξεύτηκε το 2008 και καταγράφει από τότε τις πηγές ακτινοβολίας γ στο σύμπαν.

Η ακτινοβολία γ είναι η πιο ενεργητική στο σύμπαν, με τη μεγαλύτερη συχνότητα, άρα και τη μεγαλύτερη κατά φωτόνιο ενέργεια του φάσματος. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τον άνθρωπο και προέρχεται από ενεργητικές πηγές όπως υπολείμματα supernova, αστέρες νετρονίων και κβάζαρ.

Τώρα, η NASA αποφάσισε να συνθέσει ένα timelapse των δεδομένων που συνέλλεξε το Fermi μέσα σε 14 χρόνια, προσφέροντας σε εμάς εντυπωσιακά πλάνα. Μέσα από το βίντεο, μπορούμε να δούμε πώς θα παρατηρούσαμε τον ουρανό αν είχαμε όραση ακτίνων γ.

Ένα από τα πράγματα που παρατηρούμε άμεσα στο βίντεο, είναι μία πηγή η οποία υπάρχει σταθερά κατά μήκος της οθόνης. Αυτός είναι ο Ήλιος μας, του οποίου η κίνηση αντανακλά της ετήσια τροχιακή κίνηση της Γης.

Ο Ήλιος είναι μία σταθερή πηγή χαμηλής ακτινοβολίας γ. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως δεν εκπέμπει ακτινοβολία γ από το εσωτερικό του, αλλά ως αποτέλεσμα του διαρκούς βομβαρδισμού του με σωματίδια κοσμικής ακτινοβολίας, τα οποία όταν αλληλεπιδρούν με την ατμόσφαιρά του παράγουν ακτινοβολία γ. Λόγω της κοντινής απόστασης του Ήλιου, είναι συνήθως το φωτεινότερο αντικείμενο στον ουρανό.

Το μεγαλύτερο μέρος των πηγών ακτινοβολίας γ που βλέπει το Fermi είναι οι γαλαξίες μπλέιζαρ. Αυτοί είναι μακρινοί γαλαξίες με μία ενεργή, υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Η ίδια η μαύρη τρύπα δεν εκπέμπει φως, αλλά τρέφεται από ένα τεράστιο νέφος σκόνης και αερίων που περιστρέφεται βίαια γύρω της. Το νέφος αυτό είναι πολύ καυτό και φωτεινό, αλλά η ακτινοβολία γ προέρχεται από πίδακες υλικού που αλλάζουν κατεύθυνση λόγω των μαγνητικών πεδίων εκτός της μαύρης τρύπας και εκτοξεύονται από τους πόλους σε ακραίες ταχύτητες.

Οι φωτεινές, σταθερές λάμψεις ακτινοβολίας γ στον Milky Way, χαρακτηρίζονται από έντονες λάμψεις που διαρκούν μέρες, από πίδακες που φτάνουν σχεδόν την ταχύτητα του φωτός και τροφοδοτούνται από υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στους πυρήνες μακρινών γαλαξιών. Αυτές οι εντυπωσιακές εκρήξεις οι οποίες μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στον ουρανό, έλαβαν χώρα εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια χρόνια πριν και το φως τους μόλις έφτασε στο Fermi καθώς εμείς παρακολουθούμε.

Αξίζει να σημειωθεί πως η διάρκεια της αποστολής του Fermi ήταν μόλις 5 έως 10 χρόνια. Τα δεδομένα όμως που συγκεντρώνει είναι τόσο σημαντικά που σήμερα συμπληρώνει 15 χρόνια λειτουργίας. Αν είμαστε τυχεροί, θα συνεχίσει να λειτουργεί για πολλά χρόνια ακόμα, αποκαλύπτοντας τα μυστικά μερικών εκ των ισχυρότερων αντικειμένων στο σύμπαν.