Αφιέρωμα: Fantastic Planet

Το 1973 στο φεστιβάλ των Καννών εμφανίστηκε μια παράξενη και πρωτότυπη ταινία. Ο ‘Φανταστικός Πλανήτης’ του Rene Laloux. Ένα σουρεαλιστικό animation film επιστημονικής φαντασίας που έφτασε να κερδίζει το μεγάλο ‘ειδικό’ βραβείο του φεστιβάλ, ενώ παράλληλα προτάθηκε και για το χρυσό φοίνικα. Πέρα από αυτό υπήρξε και προτεινόμενη για το μεγάλο βραβείο επιστημονικής φαντασίας, το γνωστό ‘Nebula’ award.  Κάποιοι ίσως να γνωρίζετε το συγγραφέα και σκηνοθέτη της μέσα από παρόμοιες προσπάθειες όπως το ‘Gandahar’ (1988), το ‘Time Masters’ (1982) ή το ‘Les Escargots’ (1966), γεγονός πάντως είναι πως οι περισσότεροι αγνοούν τόσο την ύπαρξη του ίδιου, όσο και του συγκεκριμένου animation film. Ο Φανταστικός Πλανήτης είναι μία από εκείνες τις ταινίες που έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην διεύρυνση των οριζόντών μου ως παιδί.

Ήμουν αρκετά μικρός όταν έτυχε να την δω, και ούτε που θυμάμαι πόσες φορές είχα νοικιάσει εκείνη την βιντεοκασέτα. Περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που απαρτίζουν το γνωστό ‘Τροφή για σκέψη’ δοσμένα με τέτοιο τρόπο που δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Είναι για εμένα μια ουσιαστική ‘είσοδος’ σε έναν μαγικό κόσμο, αυτόν της φιλοσοφίας, της ασάφειας, της αλληγορίας και του σουρεαλισμού. Θα έλεγα πως κάθε άνθρωπος που σέβεται τον εαυτό του και χρησιμοποιεί το μυαλό του, κάθε σινεφίλ, φίλος της τέχνης ή βιβλιοφάγος πρέπει έστω και μια φορά στη ζωή του να τη βιώσει.

Πρόκειται για μια πολύ ιδιαίτερη και ξεχωριστή περιπέτεια σε έναν σουρεαλιστικό κόσμο όπου πάνω του καθρεφτίζονται όλες οι αρετές και τα λάθη του δικού μας κόσμου. Το σύμπαν και ο κόσμος Ygam διοικείται από μεγάλα μπλε όντα που ακούνε στο όνομα ‘Draags’. Αυτοί έχουν την απόλυτη γνώση καθώς και τη διαχείρισή της. Έχουν μάλιστα καταφέρει να απαλλαγούν από οποιασδήποτε μορφής εργασία και βιώνουν μια ‘ανώτερη’ μορφή ζωής, τέχνης και γνώσης. Για να το καταφέρουν αυτό χρησιμοποιούν μικρούς υπηρέτες/ δούλους που έχουν την όψη των ανθρώπων όπως τους ξέρουμε και ακούν στο όνομα ‘Om’. Η ιστορία γίνεται ενδιαφέρουσα όταν ένα από αυτά τα Om το οποίο είναι κατοικίδιο ενός Draag βρίσκει την απαγορευμένη ‘γνώση’ και αρχίζει να έχει συνείδηση, εξέλιξη και αυτογνωσία. Καταφέρνει επίσης να μάθει πληροφορίες για τον κόσμο. Αυτή η αλλαγή, αυτός ο ‘μονόλιθος’ που του αλλάζει τη ζωή τον κάνει να συνειδητοποιήσει πως δεν χρειάζεται πια να είναι σκλάβος και πως όλα τα ‘Oms’ πρέπει να επαναστατήσουν ενάντια στα μέχρι τότε ‘ανώτερα’ όντα.

Στα 72 λεπτά που διαρκεί το φιλμ θα βιώσει κανείς πολλά και περίεργα συναισθήματα. Πρόκειται για ένα εντελώς σουρεαλιστικό τοπίο το οποίο θα μπορούσε να έχει βγει κατευθείαν από κάποιο αλλοπρόσαλλο βίντεο κλιπ των Pink Floyd. Αυτό όμως δεν είναι παρά το φόντο της δραματικής ιστορίας που ξεδιπλώνεται. Δεν είναι ‘δύσκολο’ φιλμ, με την έννοια του ότι καθένας μπορεί να ταυτιστεί με κάποια από τις περιστάσεις του, όμως είναι από τα πρώτα ‘layered’ animations, με διαφορετικά επίπεδα δηλαδή, ανάλογα τις εμπειρίες και τις γνώσεις του θεατή. Μπορεί να ‘μιλήσει’ σε φιλότεχνους του σουρεαλιστικού (βλέπε Salvador Dali, Rene Magrite, Giorgio de Chirico), σε λάτρεις της ιδιαίτερης μουσικής (όπως οι Pink Floyd που ανέφερα), σε λάτρεις του βιβλίου και των φανταστικών κόσμων, άλλα και σε κάθε έναν που του αρέσει να του εξάπτουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο την φαντασία. Για την εποχή θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως τεχνολογικό επίτευγμα, αν και σήμερα μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει κάποια στοιχεία που δεν έχουν αντέξει τόσο καλά στον χρόνο, και ιδιαιτέρως κάποια ηχητικά εφέ.

Διατηρεί μια ξεχωριστή αισθητική άλλης εποχής. Μιας εποχής όπου η ωμότητα επί της οθόνης είχε νόημα και σκοπό και δεν ήταν απλώς για να προκαλέσει το κοινό. Και μην γελιέστε λόγω της φύσης της, η ταινία περιέχει αρκετή ωμότητα και βαναυσότητα σε ίσες ποσότητες με την τρυφερότητα. Δεν θα ήταν άλλωστε δυνατόν να παρουσιάσει τις ‘ιδέες’ της, ή να καυτηριάσει συγκεκριμένα θέματα χωρίς αυτήν την απαραίτητη βιαιότητα και βαναυσότητα. Είναι ένας σκληρός κόσμος, όπως άλλωστε και ο δικός μας, όπου ο δυνατότερος επιβιώνει. Όπου ‘δυνατότερος’ μπορείτε να το αντικαταστήσετε και με το ‘εξυπνότερος’. Είναι επίσης μια ταινία που για να την εκτιμήσεις καλύτερα πρέπει να την δεις πάνω από μια φορά. Την δεύτερη φορά συνήθως παρατηρείς διαφορετικά πράγματα και αυτό είναι κάτι σχεδόν φυσιολογικό στις ημέρες μας, όμως δείχνει πραγματικά πόσο μπροστά από την εποχή της υπήρξε.

Αν ψάχνετε για εκφραστικότητα πρωταγωνιστών (ακόμη και με τις κάποιες σχεδιαστικές τους ατέλειες), ιστορία με νόημα, σουρεαλισμό και αλληγορία, αυτή είναι μια ταινία που πρέπει οπωσδήποτε να δείτε.

Βρείτε την ταινία στο IMDB