The Mauritanian Review – Το μουδιασμένο δικαστικό δράμα του Kevin Macdonald έχει κάτι το ημιτελές

Για όσους δεν γνωρίζουν, το στρατόπεδο κράτησης του Γκουαντάναμο είναι μια στρατιωτική φυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών που βρίσκεται στη Ναυτική Βάση του Γκουαντάναμο, της Κούβας και δημιουργήθηκε μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, για υπόπτους τρομοκρατίας. Στο μέρος αυτό, εφαρμόστηκαν οι πιο φρικιαστικές τεχνικές ανάκρισης. Σεξουαλική ταπείνωση, στέρηση ύπνου, εικονικές εκτελέσεις, ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας, αναγκαστική σίτιση, μουσικά βασανιστήρια και ξυλοδαρμοί, είναι μερικές μόνο από τις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι ανακριτές για να αποσπάσουν πληροφορίες και ομολογίες από τους κρατούμενους. Τα συστηματικά αυτά βασανιστήρια μετέτρεψαν την φυλακή του Γκουαντάναμο σε ένα σύγχρονο κολαστήριο.

Όπως μας πληροφορεί η ταινία πριν τους τίτλους τέλους, από τους 779 συνολικά φυλακισμένους, μόνο 8 καταδικάστηκαν για εγκλήματα, 3 από αυτές τις καταδίκες έχουν ανατραπεί κατόπιν άσκησης έφεσης. Το The Mauritanian λοιπόν, του Kevin Macdonald, εστιάζει στην συγκλονιστική αληθινή ιστορία του κρατούμενου, Mohamedou Ould Slahi, ο οποίος συνελήφθη το 2001 στη Μαυριτανία πριν φυλακισθεί διαδοχικά στην Ιορδανία, το Αφγανιστάν, με τελικό προορισμό το Γκουαντάναμο, όπου και κρατήθηκε εκεί για 14 χρόνια και δύο μήνες, χωρίς να του έχουν ποτέ απαγγελθεί κατηγορίες. Θεωρούνταν ο νούμερο ένας ύποπτος για την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, χωρίς βέβαια να υπάρχουν επαρκή στοιχεία εναντίον του.

Στον ρόλου του άτυχου Slahi, βλέπουμε τον εξαιρετικό Tahar Rahim, σαν βασικό πρωταγωνιστή, ενώ στους υποστηρικτικούς ρόλους, βλέπουμε την Jodie Foster να υποδύεται την δικηγόρο Nancy Hollander, και τον Benedict Cumberbatch στον ρόλο του αντισυνταγματάρχη Stuart ‘Stu’ Couch. Η Nancy λοιπόν, μαζί με την βοηθό της, αποφασίζουν να βοηθήσουν τον Slahi να οδηγηθεί η υπόθεση του στα δικαστήρια, μηνύοντας έτσι την Αμερικανική κυβέρνηση αλλά και τον τότε πρόεδρο της, George W. Bush. Από την αντίπερα όχθη, ο Couch, ετοιμάζεται να στείλει τον κρατούμενο φυλακή ζητώντας μάλιστα να του επιβληθεί η θανατική ποινή.

Ο Kevin Macdonald, ο καταπληκτικός αυτός ντοκιμαντερίστας, δημιουργεί ένα βραδυφλεγές σε ένταση φιλμ, ακολουθώντας μια αφήγηση η οποία ταξιδεύει συνεχώς μεταξύ παρόν και παρελθόντος, κυρίως μέσω flashbacks, παρουσιάζοντας διάφορες περιόδους από την ζωή του Slahi. Αυτή η τεχνική, χρησιμοποιείται καθόλη τη διάρκεια της ταινίας, με αποτέλεσμα να μην αποκτάει ποτέ ουσιαστικό ρυθμό, κι όταν τελικά φτάνουμε στην κλιμάκωση της ιστορίας, έχει σχεδόν εξασθενήσει η όποια δυναμική είχε επιχειρήσει να χτίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Επιπλέον, στην προσπάθεια του να μας συγκινήσει και να μας κάνει να εμπλακούμε με τον κεντρικό ήρωα, αισθάνεσαι ότι επικρατεί ένας συναισθηματικός εκβιασμός σε αρκετές σκηνές.

Τα περισσότερα βιογραφικά δράματα τέτοιου τύπου, που αφορούν ιστορίες επιβίωσης δηλαδή, έχουν ήδη έντονο το στοιχείο του δράματος στον πυρήνα τους και η οποιαδήποτε υπερβολή του σκηνοθέτη στην χρήση της μουσικής ή στις συνεχόμενες αναδρομές στο παρελθόν του ήρωα, όπως για παράδειγμα τα παιδικά του χρόνια, περισσότερο αποσπάνε την προσοχή του θεατή και σε καμία περίπτωση δεν είναι ικανά να προκαλέσουν συγκίνηση και έντονα συναισθήματα. Τις παγίδες αυτές δεν καταφέρνει να τις αποφύγει. Συγκεκριμένα, υπάρχει κοντά στο τέλος της ταινίας, μια δεκαπεντάλεπτη σεκάνς, όπου η μοναδική της ύπαρξη είναι για να συγκινηθείς αλλά και να αισθανθείς αποτροπιασμό για τα φρικιαστικά βασανιστήρια που υπέστη ο Sahli.

Όντως, ο Mohamedou Ould Slahi, έζησε μια τραυματική εμπειρία, πέρα από κάθε νοσηρή φαντασία. Απλά πιστεύω ότι υπήρχαν κάποια κινηματογραφικά στοιχεία τριγύρω από το γεγονός, τα οποία αποδυνάμωναν τις σκηνές και το γενικότερο κλίμα της ταινίας. Παρόλα αυτά, οι ερμηνείες των Tahar Rahim και Jodie Foster, είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικές, ήδη βραβευμένη με Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Β' γυναικείου ρόλου. Οι εσωτερικές μάχες αλλά και ο τελευταίος μονόλογος του Rahim απευθυνόμενος προς το δικαστήριο, σίγουρα ανήκουν στις πιο δυνατές στιγμές της ταινίας. Όσο για τον Benedict Cumberbatch, παραμένει μοναδικός στο να καταφέρνει με ένα του μόνο κόμπιασμα ή με έναν διακριτικό μορφασμό, να σου μαγνητίζει το βλέμμα στην οθόνη. 

Κλείνοντας, το The Mauritanian, αυτό που τελικά καταφέρνει είναι να γεμίσει με ελπίδα και φως, ένα μέρος του πλανήτη το οποίο δημιουργήθηκε με έναν και μοναδικό στόχο, το σκοτάδι και την απελπισία, βγάζοντας στην επιφάνεια τα χειρότερα και ζωώδη ένστικτα του ανθρώπου. Στον πυρήνα της, αυτή η ταινία ίσως ξεχωρίσει τελικά για την δύναμη που μπορεί να κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος, ακόμα κι αν δεν το γνωρίζει.