Guillermo Del Toro’s Pinocchio Review - Love, Death and Puppets

Οι περιπέτειες του Πινόκιο: Η ιστορία μιας μαριονέτας, έργο του Ιταλού Κάρλο Κολόντι, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1883 και στις αρχές του 20^ου αιώνα είχε κατακτήσει άξια μια θέση ανάμεσα στα πιο αναγνωρισμένα έργα της -πολύ φρέσκιας ως concept τότε- νεανικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, ο Πινόκιο έγινε μια παγκοσμίως αναγνωρίσιμη φιγούρα μετά την ταινία της Disney το 1940, η οποία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα στο μέσο του κινηματογραφικού animation, μέχρι και σήμερα.

Η ιστορία της μικρής ξύλινης μαριονέτας που επιθυμεί να γίνει “αληθινό αγόρι”, διαθέτει, όπως όλα τα παραμύθια που αντέχουν στον χρόνο, ένα αρχέτυπο καλούπι που φαίνεται να μας συγκινεί διαχρονικά. Ο Guillermo Del Toro παίρνει λοιπόν φέτος αυτό το καλούπι και με τη βοήθεια (των χρημάτων) του Netflix το φέρνει στα μέτρα του, χαρίζοντάς μας μια εκδοχή φορτωμένη με τις αισθητικές και θεματικές ευαισθησίες του. Να τονίσουμε βέβαια πως ο Del Toro δεν είναι μόνος του εδώ. Συνεργάτης του στη σκηνοθεσία είναι Mark Gustafson και στο screenplay ο Patrick Mchale (δημιουργός, ενδεχομένως, της καλύτερης σειράς animation του 21^ου αιώνα, Over The Garden Wall).

Παρόλα αυτά, είναι φανερό πως το κυρίαρχο όραμα που το κατευθύνει είναι του Del Toro. Το βλέπεις στον τρόπο που δημιουργεί συνδέσεις στην γέννηση του Πινόκιο με τον αγαπημένο του Frankenstein και την υπαρξιακή μελαγχολία του. Το βλέπεις στην τοποθέτηση της ιστορίας στην φασιστική Ιταλία του μεσοπολέμου και στην αντίθεση της βάναυσης πολιτικής πραγματικότητας με την υπερφυσική μαγεία, που το τοποθετεί στην ίδια οικογένεια με τα Devil’s Backbone και Pan’s Labyrinth. Το βλέπεις στον τρόπο που ασπάζεται την ξεχωριστή φύση του μικρού Πινόκιο και το πώς ερμηνεύει την επιθυμία “να γίνει αληθινό αγόρι”.

Και το βλέπεις στην αισθητική του, που έχει πάντα το ένα πόδι βουτηγμένο στο γκροτέσκ, συνδυάζοντας το όμορφο με το τρομερό και το αλλόκοτο. Αυτή δεν είναι μια ταινία έντονων, “ζαχαριασμένων” αποχρώσεων που προσπαθεί επιθετικά να τραβήξει το εύκολα αποσπώμενο παιδικό βλέμμα, όπως συνηθίζεται στην σύγχρονη βιομηχανία του παιδικού animation. Η τεχνική του Stop Motion, σε συνδυασμό με την εκπληκτική δουλειά που έχει γίνει στα μοντέλα, του χαρίζουν μια απαλότητα και μια “γειωμένη” υφή που το μάτι δέχεται ξεκούραστα, χωρίς να “μπουκώνει”.

Ο Πινόκιο του Del Toro είναι μια προσωποποίηση του θαύματος της ζωής. Μια άσβεστη, δύναμη αυθορμητισμού, χαράς και αγάπης που ζει απόλυτα στη στιγμή και που όλοι γύρω του προσπαθούν να υποτάξουν και να ελέγξουν. Από τη μια ο Τζεπέτο, που, υποκινούμενος από τον θρήνο του, τον βλέπει σαν υποκατάστατο του χαμένου του γιου, από την άλλη ο κόμης Βόλπε που θέλει να τον εκμεταλλευτεί για να βγάλει λεφτά και τέλος, ο Podesta που θέλει να τον χρησιμοποιήσει ως στρατιωτικό όπλο στην υπηρεσία του έθνους. Σε όλες αυτές τις ιστορίες υπάρχει μια ενδιαφέρουσα εξερεύνηση της πατρικής σχέσης (οι μητέρες είναι εντελώς απούσες) και όχι μόνο με την συγγενική, προσωπική έννοια.

Είναι μια εξερεύνηση της πατρικής φιγούρας ως γενικότερης φιγούρας ελέγχου και επιβολής, είτε αυτή παίρνει την μορφή εθνικιστικών και απολυταρχικών ιδεολογιών, είτε του συντηρητικού φόβου προς το διαφορετικό, είτε της συναισθηματικής χειριστικότητας. Ο Πινόκιο, μια μαριονέτα στην οποία όλοι προσπαθούν να βάλουν νήματα, γίνεται σταδιακά ένα σύμβολο ανυπακοής και ανατροπής, υποκινούμενο όχι από κάποια ιδεολογία ή βαθύτερο στοχασμό, αλλά από καλοσύνη και την απλή, αγνή αγάπη του για την ζωή.

Αρκετά απροσδόκητα, στο τέλος αυτή η ιστορία του Πινόκιο, γίνεται και μια πολύ γλυκιά και μελαγχολική ταινία για τον θάνατο. Δεν θα μπορούσε εξάλλου να είναι μια ταινία για το θαύμα της ζωής, χωρίς την αναγνώριση του θανάτου.  

“Γίνε πραγματικός άντρας” λέει σε μια σκηνή ο φασίστας Podesta στον γιο του, που προσπαθεί εναγωνίως να σταθεί αντάξιος των σκληρών προσδοκιών του μπαμπά του. Ο Πινόκιο από την άλλη, εν τέλει, δεν θα γίνει “άντρας” αλλά “ένα πραγματικό αγόρι”. Ίσως, μας λέει ο Del Toro, η διατήρηση της παιδικής μας όρεξης για ζωή και της αγνής, πελώριας παιδικής καρδιάς μας που τους χωράει όλους, να είναι η μόνη άξια πραγμάτωση που θα έπρεπε να αποζητούμε.