Δυσλεξία - Διαταραχή που κρύβει όμως ένα σημαντικό πλεονέκτημα

Η δυσλεξία σήμερα εντάσσεται στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και σε καμία περίπτωση δε σχετίζεται με τη νοητική υστέρηση. Χαρακτηρίζεται από την παγκόσμια ομοσπονδία της νευρολογίας ως “διαταραχή που φανερώνεται από τις δυσκολίες στην εκμάθηση του διαβάσματος, παρά την επαρκή νοημοσύνη και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ευκαιρίες του ατόμου”.

Μία νέα έρευνα όμως από το Πανεπιστήμιο του Cambridge έρχεται να ισχυριστεί πως η προσέγγιση της δυσλεξίας ως μειονέκτημα είναι λανθασμένη, αφού παραβλέπει πιθανά πλεονεκτήματα που έχει το άτομο με δυσλεξία.

Συγκεκριμένα η έρευνα βρήκε πως οι εγκέφαλοι που δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν γρήγορα το γραπτό λόγο, βρίσκουν ευκολότερο να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους για χρήσιμα στοιχεία που βελτιώνουν τη λήψη αποφάσεων.

Η προοπτική του μειονεκτήματος στη δυσλεξία δε λέει όλη την ιστορία. Η έρευνα αυτή προτείνει ένα νέο πλαίσιο για να καταλάβουμε καλύτερα τις γνωστικές δυνατότητες των ανθρώπων με δυσλεξία.

Η δυσλεξία εντοπίζεται στο 5-20% του πληθυσμού και ουσιαστικά πάει πίσω το άτομο στη δυνατότητα διαβάσματος περίπου ένα έτος, εμποδίζοντάς το εκμεταλλευτεί τις ίδιες ευκαιρίες για μάθηση ενώ οι συμμαθητές του προχωρούν. Σε ένα τυποποιημένο εκπαιδευτικό σύστημα, η κατάσταση αυτή μειώνει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του ατόμου, τροφοδοτώντας πιθανώς και άλλα κοινωνικά προβλήματα ενώ μεγαλώνει.

Εφόσον λοιπόν η δυσλεξία επηρεάζει τόσο μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού και εξαρτάται έντονα από τα γονίδια, είναι λογικό η εξέλιξη να της έδωσε κάποια πλεονεκτήματα. Στο σύνολο της ανθρώπινης εξέλιξης, η ανάγνωση και η γραφή είναι σχετικά πρόσφατες έννοιες, ενώ η εξάρτησή μας από αυτές είναι ακόμα πιο πρόσφατη. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει παρατηρηθεί πως άνθρωποι με δυσλεξία τείνουν να είναι καλύτεροι στην κατανόηση του χώρου, είναι πιο δημιουργικοί και είναι καλύτεροι στην πρόβλεψη αποτελεσμάτων.

Πιστεύουμε πως οι τομείς της δυσκολίας που βιώνουν οι άνθρωποι με δυσλεξία προέρχονται από μία γνωστική ανταλλαγή μεταξύ εξερεύνησης νέων πληροφοριών και εκμετάλλευσης της υπάρχουσας γνώσης, με το πλεονέκτημα πως έχουν μία τάση στην εξερεύνηση που μπορεί να εξηγήσει τις αυξημένες ικανότητές τους που παρατηρούμε σε ορισμένους τομείς, όπως η ανακάλυψη, η εφευρετικότητα και η δημιουργικότητα.

Τα μυαλά μας βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο μεταξύ εξερεύνησης και εκμετάλλευσης. Μπορούμε να περιμένουμε να έχουμε καλύτερες πληροφορίες, ρισκάροντας όμως να χάσουμε το θήραμά μας ή ακόμα και να γίνουμε εμείς θήραμα. Αν δράσουμε πολύ γρήγορα, μπορεί να μη μάθουμε γιατί η απόφασή μας ήταν λανθασμένη.

Το να βρούμε την ισορροπία μεταξύ εξερεύνησης νέων ευκαιριών και της εκμετάλλευσης μίας συγκεκριμένης επιλογής, είναι το κλειδί για την προσαρμογή και την επιβίωση και βρίσκεται πίσω από πολλές αποφάσεις που παίρνουμε στην καθημερινή ζωή μας.

Το συμπέρασμα της έρευνας δεν είναι πως κάθε διαταραχή είναι μία κρυφή υπερδύναμη, αλλά πως τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι παράγοντες τους οποίους ελέγχουμε. Αλλάζοντας το εκπαιδευτικό σύστημα για παράδειγμα ή το πώς συζητάμε για μία ικανότητα μόνο ως μειονέκτημα, μπορεί να είναι μία πολύ πιο αποτελεσματική “θεραπεία”.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology.