Η Μαύρη Πανώλη δε σκότωσε τη μισή Ευρώπη τελικά

Η Μαύρη Πανώλη ή Μαύρος Θάνατος, ήταν η πιο καταστροφική πανδημία της ανθρωπότητας. Έως τώρα πιστεύαμε πως από το 1346 έως το 1353, η Μαύρη Πανώλη έφτασε σε κάθε γωνιά της Ευρώπης σκοτώνοντας το 30-50% του πληθυσμού της. Οι εκτιμήσεις έγιναν βασισμένες σε κείμενα της εποχής, κυρίως των κρατών και της εκκλησίας. Ωστόσο, όπως με όλες τις μεσαιωνικές πηγές, η γεωγραφική κάλυψη της καταγραφής δεν είναι ίση.

Ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες της εποχής, όπως η Ιταλία και η Αγγλία, μπορούν να μελετηθούν με ακρίβεια, το ίδιο δε συμβαίνει όμως με άλλες όπως η Πολωνία. Μία νέα έρευνα μελέτησε αυτές τις ανισορροπίες και βρήκε ένα νέο τρόπο εκτίμησης της καταστροφής.

Μελετήθηκαν λοιπόν 1.634 είδη απολιθωμένης γύρης από 261 λίμνες και υδροβιότοπους σε 19 ευρωπαϊκές χώρες. Έτσι, μπόρεσαν να εκτιμηθούν οι δημογραφικές επιπτώσεις στη Γηραιά ήπειρο, με τα αποτελέσματα να δείχνουν πως οι θάνατοι δεν ήταν ίδιοι παντού. Η γύρη αποκάλυψε τις αλλαγές του τοπίου ανά καιρό και τη χρήση γης από ανθρώπους. Αν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης πέθανε, θα έβλεπε κανείς μία κατάρρευση της αγροτικής δραστηριότητας.

Η μελέτη έδειξε πως όντως υπήρξαν περιοχές όπου η αγροτική δραστηριότητα έπεσε κατακόρυφα όταν έφτασε η Μαύρη Πανώλη. Τέτοια μέρη συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, την κεντρική Ιταλία και τη νότια Σουηδία.

Σε άλλες περιοχές όπως η Τσεχία και η Καταλονία όμως δεν υπήρξε μείωση, ενώ σε Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής υπήρξε αύξηση της δραστηριότητας. Έτσι συμπεραίνουμε πως οι θάνατοι από τη Μαύρη Πανώλη δε ήταν καθολικοί και ομοιόμορφα διανεμημένοι.

Μπορεί λοιπόν η Μαύρη Πανώλη να αποτελεί “τη μητέρα όλων των πανδημιών” αλλά πρέπει να αλλάξει το πώς τη χρησιμοποιούμε ως μοντέλο για άλλες πανδημίες. Η συγκέντρωση πληθυσμού, τα αστικά κέντρα, η επαρχία, οι διαφορετικές συνήθειες των λαών, όλα έπαιξαν ρόλο στην ανομοιόμορφη κατανομή της πανδημίας.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Nature Ecology & Evolution.